Bezpieczeństwo ludzi i przyszłych pokoleń zależy od kurczących się zasobów wodnych. Potrzebne są pilne działania. Liderzy panelu eksperckiego Water and Climate Coalition wzywają do zjednoczenia i rozwiązania problemów z rosnącym ograniczeniem dostępu do wody oraz zagrożeniami związanymi z wodą, które przedstawiono w najnowszym raporcie IPCC.
Obecnie mniej więcej połowa światowej populacji boryka się z poważnym niedoborem wody. Ta sytuacja będzie się pogarszać, ponieważ zachodząca zmiana klimatu przyczynia się do zakłócenia przestrzennego i czasowego rozkładu opadów atmosferycznych, co ma swoje konsekwencje w globalnym cyklu obiegu wody. Następstwa hydrologiczne takich zjawisk, jak cofanie się lodowców czy topnienie wiecznej zmarzliny, będę katastrofalne i nieodwracalne.
Tylko pół procent wody na Ziemi nadaje się do użytku i jest dostępna jako woda słodka. Jednak w ciągu ostatnich 20 lat obserwuje się stały spadek zasobów wodnych, m.in. zmagazynowanych w glebie, pokrywie śnieżnej i lodowej. Co gorsza tracimy te zasoby przy jednoczesnym wzroście rocznego globalnego zużycia wody przez ludzi. Biorąc pod uwagę tendencje demograficzne oraz degradację środowiska, bezpieczeństwo wodne światowej populacji i gospodarek może być w niedalekiej przyszłości poważnie zagrożone.
“Lepsze wykorzystanie wody oznacza poprawę jakości życia, zdrowia społecznego i bezpieczeństwa żywnościowego. To umożliwi również sprawiedliwą transformację energetyczną, budowanie inteligentnych miast, ochronę środowiska i tworzenie odpornych gospodarek opartych na celach zrównoważonego rozwoju i globalnych rozwiązaniach klimatycznych”. – wskazują liderzy Water and Climate Coalition, jednocześnie podkreślając konieczność poprawy dostępu do danych. – „Nie możemy zarządzać tym, czego nie mierzymy. Potrzebujemy większej ilości danych, aby zrozumieć, w jaki sposób zmiana klimatu wpływa na nasze systemy wodne, gdzie, ile i jakiej jakości woda jest i będzie dostępna. To pomoże nam odpowiedzialnie zarządzać dostępem do zasobów i skutecznie chronić przed zagrożeniami i katastrofami z wodą związanymi. Dziś te dane są rozproszone, niespójne i niekompletne”.
Adaptacja i podatność na ryzyka wodne
Skalę nadchodzącego kryzysu wodnego i wyzwań z nim związanych przedstawiono w najnowszym raporcie Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Zdaniem ekspertów dostępność wody z topniejącego śniegu – głównego źródła nawadniania w niektórych częściach świata – będzie maleć, a przewidywana globalna utrata masy lodowców zmniejszy dostępność wody dla rolnictwa, elektrowni wodnych i osiedli ludzkich w perspektywie średnio- i długoterminowej. Przewiduje się, że zmiany w przestrzennym i czasowym rozkładzie opadów oraz częstsze pojawianie się ekstremów opadowych i susz wpłynie negatywnie na ekosystemy słodkowodne w wielu zlewniach. Bezpośrednie szkody powodziowe będą rosły wraz ze wzrostem temperatury o każdy ułamek stopnia.
Adaptacja do zagrożeń i skutków związanych z niedoborem i nadmiarem wody stanowi istotny element większości wszystkich udokumentowanych polityk przystosowania się do zmiany klimatu. Jednocześnie eksperci IPCC zwracają uwagę, że źle zarządzane i wdrażane środki adaptacyjne mogą przynieść efekt przeciwny do zamierzonego – na przykład błędnie opracowane projekty irygacyjne mogą z jednej strony zmniejszyć ryzyko suszy, a z drugiej przyspieszyć wyczerpywanie się wód gruntowych i innych źródeł wody oraz zwiększyć zasolenie gleby.
„Poszukiwanie i implementacja rozwiązań muszą być ściśle dopasowane do specyfiki obszaru. W strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, w którym znajduje się Polska, powinniśmy skupić się przede wszystkim na szeroko rozumianej retencji”. – komentuje dr Paweł Przygrodzki, Dyrektor Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju w IMGW-PIB. – „Wciąż duże nadzieje pokłada się w wysokoefektywnych i niskokosztowych metodach uzdatniania, czyli odsalania wody morskiej, nad którymi pracuje się w wielu regionach świata. Niektóre bogate kraje azjatyckie, np. Singapur, planują w niedalekiej przyszłości wprowadzać tego typu działania na większą skalę”.
Rozwiązania i zalecenia
W związku z rosnącymi wyzwaniami, liderzy Water and Climate Coalition wskazali najważniejsze obszary działań na rzecz poprawy dostępu do zasobów wodnych i ich ochrony dla przyszłych pokoleń.
- Zintegrowane podejście do wody i klimatu, tj. uznanie roli wody w świadomym podejmowaniu decyzji w łagodzeniu zmiany klimatu i działaniach adaptacyjnych.
- Międzynarodowe wsparcie na rzecz poprawy dostępności danych i informacji o wodzie. Współpraca ma na celu uruchomienie Global Water Information System, będącego podstawą do oceny stanu obecnego i podejmowania przez decydentów świadomych decyzji dotyczących perspektyw klimatycznych i wodnych.
- Pozyskanie partnerów wspierających wdrażanie rozwiązań pomagających w podejmowaniu właściwych decyzji w zakresie inwentaryzacji zasobów wodnych i klimatycznych, mechanizmów informacji o kriosferze, finansowania, zaangażowania lokalnego i współpracy w dorzeczach.
- Ochrona lodowców. Działania mają na celu zrozumienie roli lodowców, jako jednego z najważniejszych źródeł słodkiej wody i jednoczenie sił w ochronie tych zasobów w ramach Międzynarodowego Roku Ochrony Lodowców 2025.
Water and Climate Coalition https://www.water-climate-coalition.org/ to panel wybitnych przedstawicieli członków ONZ, społeczeństwa obywatelskiego i sektora prywatnego, ustanowiony przy Sekretariacie Światowej Organizacji Meteorologicznej WMO. Ich zadaniem jest opracowanie i realizacja zintegrowanej globalnej agendy na rzecz wody i klimatu, wspierającej zrównoważony rozwój oraz krajowe działania łagodzące i adaptacyjne.
Panel zapewnia strategiczne wytyczne dotyczące integracji programów wodnych i klimatycznych, a także maksymalizacji synergii w projektowaniu i wdrażaniu działań na rzecz osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju 6 i 13, przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznych działań adaptacyjnych i budowania odporności na zmianę klimatu.
Oprac. Redakcja.
Zdjęcie główne: MRJN Photography | Unsplash.
