Opracowanie: dr Dawid Biernacik, mgr inż. Kamila Wasielewska, mgr Michał Kitowski, mgr Klaudia Kusek. Zakład Meteorologii i Klimatologii w IGMW-PIB.
Tegoroczne borealne lato (od czerwca do sierpnia) było 3. najcieplejszym latem w historii pomiarów instrumentalnych na świecie, ze średnią przypowierzchniową temperaturą powietrza wyższą o 0,47 stopnia od średniej dla tego sezonu z lat 1991-2020. Ciepło było również w Europie, średnio o 0,90 stopnia powyżej normy – to 4. najcieplejszy sezon w historii pomiarów. Temperatury w okresie borealnym były wyższe od średniej z lat 1991-2020 na prawie całym kontynencie, z wyjątkiem niektórych części Europy Wschodniej. Wielka Brytania i Irlandia odnotowały najcieplejsze lata w historii pomiarów, Hiszpania doświadczyła jednego z dwóch najcieplejszych lat, we Francji był to trzeci najcieplejszy sezon.
TEMPERATURA POWIETRZA
Warunki termiczne tegorocznego lata w Polsce były nieco odmienne. Średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 18,2°C i była jedynie o 0,2 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego sezonu (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczne meteorologiczne lato należy zaliczyć do sezonów normalnych pod względem termicznym. Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 19,2°C (wyższa o 0,5 stopnia od normy), najchłodniejszym – Sudety, ze średnią 17,2°C (0,2 stopnia powyżej normy dla tego regionu).
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury dla sezonów, obejmującej okres od 1951 r., lato 2025 r. plasuje się na 18. pozycji. Było ono chłodniejsze o 1,7 stopnia od rekordowego lata 2019 r. Najchłodniejsze od początku II połowy XX wieku było lato 1962 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła tylko 15,3°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza latem pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na prawie całym obszarze kraju, przekraczały 17,0°C. Najcieplej było w Tarnowie (19,4°C), Rzeszowie, Wrocławiu i Warszawie (19,3°C) oraz Krakowie i Opolu (19,2°C), najchłodniej zaś w Jeleniej Górze (16,8°C), Elblągu (16,5°C) i Zakopanem (16,1°C). W szczytowych partiach pasm górskich średnie miesięczne wartości temperatury były oczywiście najniższe (Kasprowy Wierch i Śnieżka odpowiednio 8,9°C i 9,4°C).
Wartości anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierały się w granicach od –0,3°C do 0,9°C. Najwyższą temperaturę powietrza (36,6°C) odnotowano 3 lipca w Kozienicach (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Warto zauważyć, że maksymalne wartości temperatur wystąpiły w tym sezonie w dniach 15-16, 22-23, 26, 29 czerwca, 2-3 lipca oraz 3, 14-16, 28-29 sierpnia. Na Śnieżce 14 sierpnia zanotowano 22,2°C, na Kasprowych Wierchu 3 lipca było 22,8°C. Najniższą wartość temperatury (poza stacjami górskimi) zarejestrowano 24 sierpnia w Jeleniej Górze (1,9°C) oraz w Kłodzku (2,1°C). Na Śnieżce najchłodniej było 9 czerwca (–0,7°C), a na Kasprowym Wierchu 24 sierpnia (–3,0°C).
Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% temperatury odzwierciedla w zasadzie warunki termiczne przedstawione na mapie średniej temperatury miesięcznej. Natomiast przestrzenny rozkład wartości kwantyla 5% temperatury pokazuje silne zróżnicowanie najniższych wartości temperatury minimalnej na obszarze kraju z najwyższymi wartościami w południowej i zachodniej części kraju.
Zgodnie z klasyfikacją warunków termicznych czerwiec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy ciepłych – warto jednak zaznaczyć, że nie został przekroczony kwantyl 95%. Miesiąc charakteryzowała bardzo duża zmienność średniej dobowej temperatury powietrza (nawet z dnia na dzień). W kontraście do siebie stoją również pierwsza (wyraźnie chłodniejsza) i druga (cieplejsza – ze średnią dobową temperaturą powietrza nie spadającą poniżej średniej z lat 1991-2020) połowa miesiąca. Zgodnie z klasyfikacją termiczną lipiec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy normalnych. Średnia obszarowa dobowa temperatura w Polsce zbliżyła się do kwantyla 95% (czyli wysokich jak na lipiec temperatur) jedynie na początku miesiąca. Resztę miesiąca charakteryzowały duże wahania średniej temperatury nawet z dnia na dzień – ciepłe dni były przeplatane tymi zdecydowanie chłodniejszymi. Zgodnie z klasyfikacją termiczną sierpień 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy lekko chłodnych. W przeważającej części miesiąca średnia dobowa temperatura powietrza pozostawała na poziomie poniżej średniej z lat 1991-2020. Sytuacja ta była odmienna jedynie w dwóch krótkich okresach w środku i pod koniec miesiąca – wtedy dwukrotnie został osiągnięty kwantyl 95% (wyjątkowo cieple dni).
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był latem 2025 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym sezonie szacowany jest na 2,3°C. Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza latem występuje w Karpatach (2,9°C), najsłabszy – na Wybrzeżach i Pobrzeżach (2,1°C).
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadów atmosferycznych latem 2025 r. wyniosła w Polsce 211,1 mm i była o 11,9 mm niższa od normy dla tego sezonu, określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej minione lato należy zaliczyć do sezonów przeciętnych (opady stanowiły 94,7% normy dla tej pory roku).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., lato 2025 r. plasuje się na 51. pozycji. Najbardziej zasobne w opady było lato 1960 r. (ze średnią sumą 341,8 mm), najmniej – w 2015 r. (zaledwie 121,3 mm). Rozkład przestrzenny sumy opadów latem 2025 r. był silnie zróżnicowany. Najwyższe sumy sezonowe (ponad 350 mm) odnotowano w Tatrach oraz na stacji synoptycznej w Gdańsku. Z kolei najniższe opady, poniżej 120 mm, wystąpiły w Warszawie i Lublinie. W stosunku do średniej wieloletniej (1991-2020) opady latem 2025 r. zawierały się między 51,9% (stacja synoptyczna w Kłodzku) a 178,6% normy (stacja synoptyczna w Gdańsku). Rozkład anomalii w stosunku do normy wieloletniej odzwierciedla w znacznym stopniu przestrzenny rozkład opadów.
W 1. połowie czerwca skumulowana średnia obszarowa suma opadu w Polsce sukcesywnie wzrastała. W 2. połowie miesiąca przyrost był mniej zauważalny. W 3. dekadzie przekroczony został próg 200 mm. Czerwiec to kolejny miesiąc z deficytem opadów. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych został określony jako miesiąc suchy. W pierwszych dniach lipca skumulowana suma wysokości opadów w Polsce pozostawała na stałym poziomie (kontynuacja trendu z końca poprzedniego miesiąca). W kolejnych dniach wartość kumulanty zaczęła sukcesywnie wzrastać. Taki stan rzeczy trwał do końca miesiąca. Ostatnie dni lipca charakteryzował gwałtowny przyrost wartości skumulowanej. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych lipiec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy bardzo wilgotnych. W pierwszych i ostatnich dniach sierpnia skumulowana suma wysokości opadów w Polsce delikatnie rosła, jednak przez większość miesiąca pozostawała na stałym poziomie. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych sierpień 2025 należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych.
Wysokość opadów atmosferycznych w sezonie letnim charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością z roku na rok, bez wyraźnego trendu wieloletniego.
Ciekawych informacji dostarcza nam analiza parowania potencjalnego, obliczanego na podstawie standardowych danych meteorologicznych, jak również klimatycznego bilansu wodnego (KBW), będącego różnicą pomiędzy wysokością opadów a wielkością parowania. Ujemne wartości KBW pokazują obszary, na których parowanie przeważa nad opadami i w konsekwencji występuje utrata wilgoci z podłoża.
Obszary z najniższymi skumulowanymi wartościami parowania latem 2025 r. to obszary górskie, Wyżyna Małopolska oraz Pojezierze Pomorskie. Najwyższe skumulowane wartości, sięgające 380 mm, wystąpiły na obszarach Niziny Mazowieckiej oraz Polesia. Sumaryczny Klimatyczny Bilans Wodny latem był w większości kraju ujemny, a największe wartości niedoborów wilgoci (do –270 mm) występowały w okolicach Niziny Mazowieckiej. Obszary o zbliżonym do zera (bądź lekko dodatnim) bilansie, to tereny górskie i podgórskie, Pojezierze Pomorskie i Mazurskie.
