Tegoroczny Międzynarodowy Dzień Ziemi zbiegł się symbolicznie z publikacją The European State of the Climate 2021 (ESOTC 2021) – cyklicznego raportu podsumowującego stan europejskiego klimatu, opracowywanego przez Copernicus Climate Change Service (C3S) na bazie pomiarów satelitarnych i naziemnych. W kolejnych odsłonach będziemy prezentować wyniki dla poszczególnych wskaźników klimatycznych.
Średnie opady w 2021 roku były zbliżone do średniej z wielolecia 1991-2020, a wartości anomalii wahały się od –0,04 mm/dzień do +0,07 mm/dzień w zależności od zestawu danych. Najbardziej wilgotnym miesiącem był styczeń, kiedy anomalie sięgały 0,47-0,68 mm/dzień. Bardziej suche niż przeciętnie warunki panowały od lutego do kwietnia, z największymi ujemnymi anomaliami w marcu: od –0,19 mm/dzień do –0,37 mm/dzień.
Wilgotniejsze niż przeciętnie warunki panowały w 2021 roku w części Hiszpanii, Francji i Niemiec oraz w południowych Włoszech, na Bałkanach i krajach na północ od Morza Czarnego. Mniejszą ilość opadów zanotowano z kolei w północnych Włoszech, południowo-zachodniej Norwegii i północnej części Wysp Brytyjskich.
We wschodniej i południowo-wschodniej Europie oraz lokalnie we Francji i na północy Skandynawii wystąpiło więcej niż przeciętnie dni z opadem atmosferycznym. Jednocześnie średnie opady w tych dniach były niższe niż przeciętnie. Mniejszą liczbę dni mokrych odnotowano w południowej części Norwegii i Szwecji oraz w środkowej Europie (w zlewni Morza Bałtyckiego).
CHARAKTERYSTYKI SEZONOWE
W większości Europy zima 2021 roku była bardziej wilgotna niż przeciętnie. Największe dodatnie anomalie opadowe miały miejsce w północnej Hiszpanii, zachodnich Włoszech, południowych Bałkanach i wzdłuż wschodniego wybrzeża Adriatyku. Z kolei suchsze warunki panowały w zachodniej Norwegii.
Wiosną 2021 roku na całym kontynencie opady atmosferyczne były zróżnicowane. Opady poniżej przeciętnej odnotowano w południowej Europie, na Półwyspie Iberyjskim, we Francji i we Włoszech, podczas gdy bardziej wilgotne warunki panowały od Niemiec po wschodnią Europę.
Latem 2021 roku największe dodatnie anomalie opadowe wystąpiły nad wschodnią Francją oraz w Belgii i Niemczech, gdzie ekstremalne opady deszczu doprowadziły do katastrofalnych powodzi. Mniejszą niż przeciętnie ilość opadów zanotowano w północnej Wielkiej Brytanii oraz w Irlandii, na Bałkanach i w zachodniej Rosji.
Jesień 2021 roku była nadzwyczaj „mokra” w całym basenie Morza Śródziemnego oraz północnej Europie, w tym w krajach nordyckich. W paśmie rozciągającym się od Francji i Niemiec po Morze Czarne dominowały bardziej suche warunki.
LIPCOWE POWODZIE W BELGII I NIEMCZECH
Powodzie, które w dniach 14 i 15 lipca 2021 roku dotknęły część Belgii, Niemiec i krajów sąsiednich spowodowały śmierć ponad 200 osób. Ich przyczyną była rekordowa (wg danych ERA5) suma opadów z 14 lipca zanotowana na obszarze granicznym Belgii i Niemiec, wynosząca ok. 92,6 mm, oraz utrzymujące się od 1 lipca wysokie opady deszczu w regionie.
Do tak dużych sum opadów przyczynił się obszar niskiego ciśnienia, który bardzo wolno przemieszczał się przez Europę (12 lipca znajdował się on nad północnym Oceanem Atlantyckim, do południowo-wschodniej części kontynentu dotarł 17 lipca), ściągając nad terytorium Niemiec i Francji wilgotne powietrze znad Bałtyku. Ponieważ ekstremalne opady deszcze z 13 i 14 lipca wystąpiły na obszarach, gdzie od początku miesiąca notowano większe niż zwykle sumy opadowe, efektem był znaczny i szybki spływ wód opadów do rzek.
Dane z europejskiego systemu ostrzegania powodziowego (EFAS) wskazują, że odpływ rzeczny w zlewniach Mozy i Renu był najwyższy od 1991 roku. Maksymalne przepływy zanotowano na prawie połowie (46%) rzek o powierzchni zlewni powyżej 500 km2, znajdujących się w dorzeczu Renu i Mozy.
Oprac. Redakcja, na podstawie https://climate.copernicus.eu/esotc/2021/precipitations i https://climate.copernicus.eu/esotc/2021/flooding-july.
Zdjęcie główne: Flo P | Unsplash
