Wyniki pomiarów poziomu pyłowych zanieczyszczeń powietrza z Edukacyjnej Sieci Antysmogowej NASK wskazują, że w otoczeniu niektórych placówek edukacyjnych w Polsce dni ze złą jakością powietrza pojawiają się nawet przez 8 miesięcy w ciągu roku.
AUTORZY:
Joanna Wieczorek, Bogdan Bochenek, Marta Gruszczyńska. IMGW-PIB/Centrum Modelowania Meteorologicznego
Barbara Leśniczak. NASK-PIB/Edukacyjna Sieć Antysmogowa
Biorąc pod uwagę jedynie średnie dobowe stężenie zanieczyszczenia powietrza pyłami drobnymi, sytuacja może nie wydawać się tak alarmująca i mieścić się w zakresie przyjętych norm. Natomiast warto mieć na uwadze, że na dostateczny dobowy wynik może składać się również sytuacja, gdy jakość powietrza pozostaje zła jedynie w ograniczonym, kilkugodzinnym okresie. Albo sporadycznie w wybranych warunkach pogodowych w ciągu miesiąca. Natomiast średnia, to tylko wartość statystyczna ze zbioru. A oddychać trzeba też w czasie komunikacyjnego szczytu – w drodze do szkoły, kiedy zanieczyszczenie powietrza pyłami drobnymi czy gazami jest duże. W wielu regionach Polski dzieci nadal chodzą do szkoły w takich warunkach. W skali całego krajuprzekroczenie progu stężenia pyłów drobnych 75 µg/m3 w wartościach pomiarów godzinowych nie pojawia się właściwie jedynie latem – kiedy placówki edukacyjne pozostają zwykle zamknięte.
Trzeba pamiętać, że pyły drobne łatwo penetrują drogi oddechowe, a dalej przedostają się do pozostałych komórek ciała. Do pogorszenia stanu zdrowia wystarczy nawet krótka ekspozycja na zanieczyszczone powietrze,ponieważ chwilowe podrażnienie może uruchamiać rozwój dalszych procesów. Gorzej, jeśli taka ekspozycja powtarza się często – wtedy może na trwałe zmienić sposób funkcjonowania organizmu i wpłynąć na rozwój różnych schorzeń i chorób. Niektóre są dyskretne lub ujawniają się dopiero w późniejszym wieku.
Oddychanie powietrzem złej jakości „nie doda Ci skrzydeł”
Ekspozycja na zanieczyszczone powietrze ma negatywny wpływ zarówno danego dnia, jak i nie pozostaje bez znaczenia na rozwój i kondycję w przyszłość. I nie chodzi jedynie o kaszel, katar czy chrypkę, które w okresie grzewczym są codziennością i skutecznie obciążają układ oddechowy oraz pogarszają samopoczucie. Istotniejsze, że zanieczyszczenia pyłowe przenikają do płuc i krwioobiegu, a następnie wędrują po całym ciele. Finalnie wpływają na dotlenienie mózgu i jego pracę – a to ma swoje dalsze konsekwencje na wielu poziomach funkcjonowania.
Średnia, dostateczna czy zła – robi wielką różnicę
Dotychczasowe badania naukowe potwierdzają związek pomiędzy ekspozycją dzieci na zanieczyszczenie powietrza a ich rozwojem, zdrowiem oraz funkcjonowaniem w szkole i poza nią. Poniżej prezentujemy przegląd światowej literatury w kilku obszarach problemowych.
1. Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza rzutuje na zdolność do koncentracji i nauki, jej wydajność oraz absencje chorobowe:
- gorsze wyniki sprawdzianów wiedzy[i];
- obniżoną ocenę końcowo-roczną dotycząca czytania i rozwiązywania zadań matematycznych[ii];
- mniejszą sprawność poznawczą i większa lukę w osiągnięciach[iii];
- większą absencję w szkole[iv].
2. Rozwój intelektualny i behawioralny dziecka zależy od jakości powietrza którym oddycha, a zanieczyszczenia powietrza mają negatywny wpływ na:
- zburzenia rozwoju układu nerwowego i zdrowie psychiczne[v];
- upośledzenie rozwoju psychomotorycznego[vi];
- obniżone funkcje poznawcze, gorszą pamięć i motorykę dużą[vii];
- wyższy poziom agresji u dzieci eksponowanych na zanieczyszczenia powietrza[viii].
3. Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza może mieć negatywny wpływ na aktualny stan zdrowia i rozwój chorób, manifestowanych również w starszym wieku:
- choroby układu oddechowego, serca i schorzenia wielonarządowe[ix];
- rozwój astmy oskrzelowej – różne fenotypy[x];
- otyłość[xi];
- cukrzycę[xii].
Analizy ekspertów z Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB i Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego wskazują na istotne powiązanie pomiędzy poziomem zanieczyszczeń danego dnia, a wzrostem liczby hospitalizacji dorosłych pacjentów z chorobami płuc w Polsce. A jak wygląda sytuacja małych pacjentów? W przypadku dzieci związek pomiędzy zanieczyszczeniami powietrza a ich stanem zdrowia może być jeszcze bardziej wyraźny. Dzieci, ze względu na poziom rozwoju i wydolność układu oddechowego oraz z racji aktywnego pobytu na zewnątrz, często również większej mobilności w ciągu dnia, pozostają pod większym negatywnym wpływem złej jakości powietrza[xiii].
ESA NASK we współpracy z ekspertami z Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB analizuje dane zgromadzone w systemie pomiarowym Projektu, w którym uczestniczy ponad 2300 placówek edukacyjnych z całej Polski. Dane posłużą do opracowania analiz obecnej sytuacji, a w przyszłości również modeli prognozowania ruchu pacjentów i absencji z powodu choroby.
Rodzicu, już dziś możesz na bieżąco sprawdzać jakość powietrza w otoczeniu placówki Twojego dziecka. A jeśli jeszcze stoisz przed jej wyborem, możesz się upewnić, gdzie jakość powietrza w Twojej okolicy bywa najlepsza. Zapraszamy na stronę Edukacyjna Sieć Antysmogowa https://esa.nask.pl/.
Pomiary i prognozy zanieczyszczenia powietrza w Polsce możecie również śledzić na stronach IMGW-PIB:
Podsumowanie aktualnych pomiarów z sieci monitoringu GIOŚ.
Prognoza dla Polski na 4 dni z modelu CAMS.
Prognoza dla województwa małopolskiego na dziś i jutro z modelu FAPPS.
[i] Lu W., Hackman D.A., Schwartz J., 2021, Ambient air pollution associated with lower academic achievement among US children: A nationwide panel study of school districts, Environmental Epidemiology, 5 (6), DOI: 10.1097/EE9.0000000000000174.
[ii] Lam P.H., Zang E., Chen D., Liu R., Chen K., 2-23, Long-term exposure to fine particulate matter and academic performance among children in North Carolina, Research Letter. Environmental Health, 6 (10), DOI: 10.1001/jamanetworkopen.2023.40928.
[iii] Stenson C., Wheeler A.J., Carver A., Donaire-Gonzalez D., Alvarado-Molina M., Nieuwenhuijsen M., Tham R., 2021, The impact of traffic-related air pollution on child and adolescent academic performance: a systematic review, Environment International, 155, DOI: 10.1016/j.envint.2021.106696.
[iv] Berman J.D., McCormack M.C., Koehler K.A., Connolly F., Clemons-Erby D., Davis M.F., Gummerson C., Curriero F.C., 2018, School environmental conditions and links to academic performance and absenteeism in urban, mid-Atlantic public schools, International Journal of Hygiene and Environmental Health, 221 v(5), 800-808, DOI: 10.1016/j.ijheh.2018.04.015.
[v] Bhui K., Newbury J.B., Latham R.M., Ucci M., Nasir Z.A., Turner B., O’Leary C., Fisher H.L., Marczylo E., Douglas P., Stansfeld S., Jackson S.K., Tyrrel S., Rzhetsky A., Kinnersley R., Kumar P., Duchaine C., Coulon F., 2023, Air quality and mental health: evidence, challenges and future directions, BJPsych Open, 9 (4), DOI: 10.1192/bjo.2023.507 oraz Mota-Bertran A., Coenders G., Plaja P., Saez M., Barcelo M.A., 2024, Air pollution and children’s mental health in rural areas: compositional spatio-temporal model, Scientific Reports, 14, DOI: 10.1038/s41598-024-70024-2.
[vi] Matus P., Salgado M., Vega N., 2019, Air pollution and cognitive impairment in 5 years old children from Chile, Environmental Epidemiology, 3, 264, DOI: 10.1097/01.EE9.0000608812.94841.c6.
[vii] Freire C., Ramos R., Puertas R., Lopez-Espinosa M.-J., Julvez J., Aguilera I., Cruz F., Fernandez M.-F., Sunyer J., Olea N., 2010, Association of traffic-related air pollution with cognitive development in children, Journal of Epidemiology and Community Health, 64 (3), 223-228, DOI: 10.1136/jech.2008.084574.
[viii] Rau A.T., Harding A.B., Ryan A., Ramirez M.R., Renner L.M., Berman J.D., 2024, Ambient air pollution and the risk of violence in primary and secondary school settings: a cross-sectional study, Injury Epidemiology, 11 (1), DOI: 10.1186/s40621-024-00512-6.
[ix] Calderón-Garcidueñas L., Franco-Lira M., Torres-Jardon R., Henriquez-Roldan C., Barragán-Mejía G., Valencia-Salazar G., Gonzales-Maciel A., Reynoso-Robles R., Villarreal-Calderon R., Reed W., 2007, Pediatric respiratory and systemic effects of chronic air pollution exposure: nose, lung, heart, and brain pathology, Toxicologic pathology, 35 (1), 154-162, DOI: 10.1080/01926230601059985.
[x] Lau N., Norman A., Smith M.J., Sarkar A., Gao Z., 2018, Association between traffic related air pollution and the development of asthma phenotypes in children: a systematic review, International Journal of Chronic Diseases, 1, DOI: 10.1155/2018/4047386.
[xi] Zheng J., Zhang H., Shi J., Li X., Zhang J., Zhang K., Gao Y., He J., Dai J., Wang J., 2024, Association of air pollution exposure with overweight or obesity in children and adolescents: A systematic review and meta-analysis, Science of the Total Environment, 910, DOI: 10.1016/j.scitotenv.2023.168589.
[xii] Mei Y., Li A., Zhao J., Zhou Q., Zhao M., Xu J., Li R., Li Y., Li K., Ge X., Guo C., Wei Y., Xu Q., 2-23, Association of long-term air pollution exposure with the risk of prediabetes and diabetes: Systematic perspective from inflammatory mechanisms, glucose homeostasis pathway to preventive strategies, Environmental Research, 216, DOI: 10.1016/j.envres.2022.114472.
[xiii] https://www.eea.europa.eu/publications/air-pollution-and-childrens-health.
