Plaża bezsprzecznie kojarzy się nam z wakacjami. To dobrze, bo naukowcy dowiedli, że odpoczynek nad morzem jest jednym z najbardziej relaksujących. Pomaga się odstresować, pozbierać myśli, odreagować napięcie i wpływa na kondycję fizyczną naszego organizmu. Tymczasem plaże na całym świecie stają się wielkimi wysypiskami śmieci, a każdego roku do oceanów trafiają miliony ton zanieczyszczeń pochodzących z działalności człowieka. Zanim więc chwycicie za ręcznik, klapki i okulary słoneczne, koniecznie przeczytajcie kilka rad, jak odpoczywać, by nie szkodzić.
AUTOR: Rafał Stepnowski, IMGW-PIB
Dla wielu z nas morze i plaża to po prostu idealne miejsce na czas urlopu. Jednak rejony wybrzeżne zamieszkuje aż 30 proc. ludności świata, których dobrobyt zależy od zasobów mórz i stanu lokalnego środowiska. Plaże chronią miasta i miasteczka przed wiatrem i falami oraz pełnią funkcję bufora ekosystemu lądowego i morskiego. Są siedliskiem dzikich zwierząt i pełnią niezwykle istotną rolę jako miejsce lęgowe ptaków, skorupiaków czy fok. A to w jaki sposób traktujemy plaże, ma bezpośredni wpływ na ocean – w końcu wszystko to, co wyrzucamy na wybrzeżne piaski trafia do wody.
Nie śmieć! Nigdy!
Czy to plaża, czy las, czy inne miejsce wypoczynku – kieruj się jedną zasadą. Co przynosisz, zabierasz z powrotem ze sobą. Szacuje się, że 80 proc. śmieci znalezionych w oceanie pochodzi z lądu, a duża ich część to po prostu odpady pozostawione na plaży. Dlatego sprzątaj po sobie i zwracaj innym uwagę na ten problem. Możesz również zaangażować się w akcje sprzątania plaż, które regularnie organizują fundacje i organizacje społeczne. Najczęstszym rodzajem śmieci znajdowanym na plażach są plastikowe pojemniki po żywności i napojach. Warto więc wcześniej w domu przygotować lunch, przekąski oraz napoje. Użyj wielorazowych opakowań, butelek lub biodegradowalnych materiałów.
Śmieci mają tragiczny wpływ na życie morskie. Szczególnie niebezpieczne są odpady z tworzyw sztucznych. Chemikalia w plastiku mogą powodować choroby u zwierząt i ryb, a nawet je zabić, jeśli zostaną połknięte. Większe kawałki plastiku często ranią duże ssaki, jak delfiny, foki czy żółwie morskie. Z kolei sieci rybackie, żyłki wędkarskie i foliowe opakowania owijają się wokół ciał zwierząt, uniemożliwiając im pływanie, latanie, zdobywanie pożywienia i normalny wzrost.
Dbaj o środowisko nadmorskie
Nawet pozornie nieszkodliwe czynności mogą być bardzo stresujące i destrukcyjne dla zwierząt, które żyją, rozmnażają się i zdobywają pożywienie w rejonach przybrzeżnych. Staraj się unikać kontaktu z nimi – jest to szczególnie ważne w okresie lęgowym. Nie pozostawiaj na noc leżaków, mebli plażowych i parasoli. Mogą one uniemożliwić niektórym zwierzętom, takim jak młode żółwie morskie, przedostanie się do morza.
Nasza ingerencja w środowisko naturalne może niszczyć siedliska zagrożonych gatunków. Unikaj chodzenia po wydmach, które chronią plażę przed erozją oraz skutkami silnych burz i sztormów. Nie niszcz naturalnej roślinności, ponieważ stabilizuje ona linię brzegową oraz stanowi schronienie dla wielu organizmów żywych. Nie wjeżdżaj na plażę autem i quadem; ubijając piasek niszczysz naturalne siedliska zwierząt morskich, możesz uszkodzić gniazda lęgowe ptaków oraz żółwi, a hałas i spaliny powodują dodatkowy stres.
Higiena – morze to nie łazienka
Wszystko, co wcierasz lub spryskujesz na swoje ciało, zmyje się w wodzie. Czy wiesz, że twój filtr przeciwsłoneczny może mieć negatywny wpływ na życie morskie, nawet jeśli nie wybierasz się na wypoczynek na plaży? Naukowcy szacują, że każdego roku do mórz i oceanów dostaje się nawet 14 tys. ton kosmetyków ochronnych – balsamów, filtrów, kremów. Niektóre z nich mogą zabijać lub uszkadzać koralowce i wpływać na toksyczność organizmów morskich, które następnie zjadamy. Dlatego szukaj filtrów przeciwsłonecznych zawierających bezpieczniejsze składniki, takie jak cynk i tytan, odwiedzaj plaże poza godzinami szczytowego promieniowania UV lub nakładaj krem na godzinę przed wyjściem na plażę, aby lepiej się wchłaniał.
Ludzki mocz i kał są bardzo groźne. Za ich pośrednictwem przenoszone są różne choroby wirusowe i bakteryjne. Nigdy nie powinieneś pływać, jeśli masz biegunkę. Narażasz w ten sposób na poważne problemy niemowlęta, małe dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze i z osłabionym układem odpornościowym. Wchodząc i wychodząc z wody korzystaj z natrysków. Jeśli chorujesz przewlekle, zasięgnij porady swojego lekarza, czy kąpiel i przebywanie w tłumie turystów na plaży nie będzie stanowiło dla innych zagrożenia.
Szanuj lokalne zasoby. To że jesteś na urlopie nie oznacza, że możesz bez umiaru korzystać z wody. Zakręcaj kran podczas golenia, mycia zębów i staraj się skrócić czas kąpieli pod prysznicem. Powstrzymaj się od spłukiwania w toalecie lub zlewie jakichkolwiek chemikaliów, farmaceutyków lub produktów zawierających tworzywa sztuczne.
Bądź świadomym konsumentem
Podczas wypoczynku nad morzem kupuj żywność od lokalnych producentów, zwłaszcza ryby, owoce i warzywa. Każdy produkt, który odbył kilkudniową podróż statkiem lub samolotem, zwiększa twój ślad węglowy. Wybieraj restauracje i miejscowe firmy, które ograniczają zużycie plastiku, oferują opcje wegetariańskie i serwują wyłącznie owoce morza ze zrównoważonych upraw. Pamiątki, bibeloty, souveniry – jeśli ich potrzebujesz, szukaj przedmiotów wartościowych i oryginalnych, a nie tych wytwarzanych przemysłowo, które i tak trafiają w końcu do śmietnika albo zalegają zapomniane na dnie szuflad. Ale sprawdź czy oferowany towar jest legalny i nie powstał ze szkodą dla morskiego ekosystemu.
Nasz „plażowy” ślad środowiskowy zaczyna się w domu. Ostatecznie wszystko to, co wylejesz do kanalizacji może trafić do wody i przyczynić się do jej zanieczyszczenia. Używaj więc produktów przyjaznych dla natury – biodegradowalnego mydła i detergentów bez fosforanów. Unikaj również nadmiernego nawożenia trawnika. Spływająca woda deszczowa może spowodować przedostanie się nawozu do wody, powodując jej przeżyźnienie i zakwity glonów. Czytaj etykiety produktów, wspieraj firmy, stowarzyszenia i fundacje, które ratują środowisko morskie oraz edukuj się – dzięki temu będziesz wiedział, jak korzystać z uroków plaż, słońca i morza bez szkody dla środowiska.
Pamiętaj, jedynym śladem człowieka pozostawionym na plaży powinien być jego odcisk stóp.
Zdjęcie główne: Jimmy Conover | Unsplash
RAFAŁ STEPNOWSKI. Hydrolog. Autor publikacji na temat zmiany klimatu, bioróżnorodności i zagadnień środowiskowych. Redaktor naczelny magazynu “Obserwator” i magazynu online pod tym samym tytułem. Szef redakcji czasopisma naukowego “MHWM”. W Instytucie pracuje od 2008 roku. Przez pierwszą dekadę był koordynatorem wydawnictw. Od 2019 roku tworzy Zespół Komunikacji IMGW-PIB. Obecnie odpowiada za cały content pisany w instytucie.
