Metan to drugi po dwutlenku węgla najważniejszy gaz cieplarniany przyczyniający się do globalnego ocieplenia. Amerykańska Narodowa Służba Oceaniczna i Atmosferyczna poinformowała, że drugi rok z rzędu poziom tego gazu w atmosferze wzrósł, bijąc rekord z 2020 roku.
Wstępna analiza NOAA wykazała, że wzrost koncentracji metanu atmosferycznego w 2021 roku wyniósł 17 części na miliard (ppb), co jest największym rocznym wzrostem odnotowanym od czasu rozpoczęcia systematycznych pomiarów w 1983 roku – rekord z 2020 roku wynosił 15,3 ppb. Poziom metanu w atmosferze osiągnął w ubiegłym roku średnio 1895,7 ppb i był o około 162 proc. wyższy niż poziom sprzed epoki przemysłowej. Naukowcy z NOAA szacują, że globalne emisje metanu w 2021 roku były o 15 proc. wyższe niż w okresie 1984-2006.
Zwiększa się również koncentracja dwutlenku węgla. Średni poziom CO2 w 2021 roku wyniósł 414,7 części na milion (ppm), co stanowi wzrost o 2,66 ppm w porównaniu ze średnią z 2020 roku. To już dziesiąty rok z rzędu, gdy stężenie dwutlenku węgla rośnie o ponad 2 ppm, co stanowi najszybsze stałe tempo wzrostu od rozpoczęcia monitorowania tego gazu 63 lata temu.
„Nasze dane pokazują, że globalne emisje nadal zmierzają w złym kierunku w szybkim tempie”. – powiedział dr Rick Spinrad, administrator NOAA. – „Dowody są spójne, alarmujące i niezaprzeczalne. Musimy budować odporność społeczeństw, aby przystosować się do tego, co już jest i przygotować się na to, co nadejdzie. Jednocześnie nie możemy już sobie pozwolić na opóźnianie pilnych i skutecznych działań potrzebnych do rozwiązania przyczyny problemu — zanieczyszczenia gazami cieplarnianymi”.
Dwutlenek węgla pozostaje największym zagrożeniem związanym ze zmianą klimatu
Szacuje się, że w wyniku działalności człowieka w ubiegłym roku do atmosfery wyemitowano 36 miliardów ton CO2 i około 640 milionów ton metanu. Czas przebywania CH4 w atmosferze wynosi około 12 lat, podczas gdy część emitowanego dziś dwutlenku węgla będzie ogrzewać planetę nawet przez tysiące lat.
Aktualne stężenie dwutlenku węgla jest porównywalne z wartościami występującymi w środkowym pliocenie, około 4,3 miliona lat temu. W tamtym okresie poziom morza był o około 22 m wyższy niż obecnie, a średnia temperatura o ponad 13 st. Celsjusza wyższa niż w czasach przedindustrialnych.
„Wpływ emisji dwutlenku węgla ma charakter kumulacyjny”. — powiedział Pieter Tans, naukowiec z Global Monitoring Laboratory NOAA. – „Około 40 proc. CO2 wyemitowanego przez samochód Ford Model T w 1911 roku nadal znajduje się w powietrzu. Jesteśmy w połowie drogi do podwojenia stężenia dwutlenku węgla, który był w atmosferze na początku rewolucji przemysłowej”.
Kontrola wielu źródeł metanu technicznie możliwa
Mimo że dwutlenek węgla pozostaje w atmosferze znacznie dłużej niż metan, to również ten gaz ma istotny krótkoterminowy wpływ na tempo zmian klimatycznych, ponieważ jest około 25 razy silniejszy w zatrzymywaniu ciepła w atmosferze niż CO2.
Metan na Ziemi pochodzi z różnych źródeł – przemysłowych, w tym ze spalania paliw kopalnych, ale również jako produkt rozkładu materii organicznej na terenach podmokłych oraz gaz powstający w wyniku trawienia pokarmu przez przeżuwacze. Ustalenie, które konkretne źródła są odpowiedzialne za zmiany w rocznym wzroście stężenia metanu jest złożone, ale naukowcy szacują, że przemysł i wykorzystanie paliw kopalnych odpowiada w przybliżeniu za 30% całkowitej emisji CH4. Te przemysłowe źródła metanu są stosunkowo łatwe do zlokalizowania i kontrolowania przy użyciu obecnej technologii.
„Zmniejszenie emisji metanu jest ważnym narzędziem, którego możemy użyć już teraz, aby zmniejszyć skutki zmiany klimatu w najbliższej perspektywie i szybko zmniejszyć tempo ocieplenia”. – tłumaczy Spinrad. – „Nie zapominajmy, że metan przyczynia się również do powstawania ozonu w warstwie przyziemnej, co powoduje około 500 tys. przedwczesnych zgonów każdego roku na całym świecie”.
Poprzednie badania metanu, oparte na analizie izotopów węgla przeprowadzonej przez Instytut Badań Arktycznych i Alpejskich na Uniwersytecie Kolorado, wskazują że biologiczne źródła tego gazu, takie jak tereny podmokłe lub rolnictwo, są głównym motorem wzrostu po 2006 roku. Naukowcy NOAA obawiają się, że wzrost stężenie biologicznego CH4 może być pierwszym sygnałem o istnieniu pętli sprzężenia zwrotnego spowodowanego częściowo większą ilością opadów nad tropikalnymi mokradłami.
„Niestety amerykańskie badania potwierdzają, że koncentracja głównych gazów cieplarnianych w atmosferze systematycznie i bardzo szybko wzrasta. Niepokojące są informacje na temat niezwykle dynamicznego zwiększania się emisji i tym samym koncentracji metanu”. – tłumaczy prof. Mirosław Miętus, Z-ca Dyrektora IMGW-PIB, szef Centrum Badań i Rozwoju. – „To bardzo niebezpieczny dla systemu klimatycznego gaz. Należy spodziewać się, że wraz z postępującym ociepleniem jego koncentracja będzie wzrastać z powodu uwalniania metanu „uwięzionego” na obszarach tzw. wiecznej zmarzliny. Nie możemy także zapominać o metanie znajdującym się w oceanach; tzw. hydrat metanu może okazać się źródłem jeszcze poważniejszym niż metan uwalniany w procesie rozmarzania zmarzliny”.
Oprac. Redakcja, podstawie https://www.noaa.gov/news-release/increase-in-atmospheric-methane-set-another-record-during-2021.
Zdjęcie główne: Jon Tyson | Unsplash
