Biura Prognoz Hydrologicznych IMGW-PIB, w ramach pełnienia hydrologicznej osłony kraju, obliczają prognozy stanów wody na profile podstawowe i dodatkowe. Dyżurni synoptycy hydrolodzy nieustannie monitorują terminowość, rzetelność oraz wiarygodność opracowywanych danych. Dokładność analiz i bardzo wysoki procent sprawdzalności prognoz stanowią bardzo ważne źródło informacji dla służb zarządzania kryzysowego oraz każdego obywatela.
AUTORZY:
Emilia Szewczak, IMGW-PIB/Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju
Agnieszka Malota, IMGW-PIB/Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju
Paweł Przygrodzki, IMGW-PIB/Centrum Hydrologicznej Osłony Kraju
Każdego dnia pracownicy biur prognoz hydrologicznych w Gdyni, Krakowie i Wrocławiu wykonują i wydają prognozy synoptyczne dla rzek i polskiego Wybrzeża Bałtyku w odniesieniu do trzech horyzontów czasowych (na 24, 48 i 72 godziny). Wykorzystują w tym celu modele hydrodynamiczne i hydrologiczne oraz wyniki analiz warunków meteorologicznych. Ostatnim krokiem jest dystrybucja i wizualizacja efektów pracy synoptyka. Prognozy są widoczne w Monitorze IMGW-PIB i przesyłane do odbiorców.
Prognozy hydrologiczne wykonywane są, w zależności od sytuacji hydrologicznej, na przekroje podstawowe i dodatkowe osłony hydrologicznej.
Na terenie Polski wyszczególniono 17 profilów podstawowych, które znajdują się na najważniejszych rzekach (Wisła, Odra, Narew, Bug, Warta). Prognozy dla tych profilów są opracowywane i udostępnianie w dni robocze do godziny 11:00. Jeśli wystąpi stan zagrożenia lub stan alarmu hydrologicznego (gwałtowne wezbrania, powodzie), wówczas aktualizacja prognozy następuje w interwałach czasowych co 12, 6, 3 lub nawet 1 godzinę.
Dla profili dodatkowych prognozy są opracowywane i przekazywane w stanie zagrożenia i alarmu hydrologicznego, do godziny 12:00. W zależności od przebiegu sytuacji ich aktualizacja może być wydawana co 12, 6, 3 lub 1 godzinę. Przekroje dodatkowe zlokalizowane są na największych rzekach Polski. Łącznie w całym kraju prognozy opracowywane są dla 64 stacji wodowskazowych.
Istota sprawdzalności prognoz synoptycznych
Obowiązkiem każdego Biura Prognoz Hydrologicznych, poza opracowaniem i wydaniem prognozy hydrologicznej, jest obliczanie sprawdzalności prognoz hydrologicznych. Pomaga w tym prowadzenie tablicy kontroli prognoz. To zestawienie tabelaryczne, w którym na bieżąco, z zastosowaniem prostych wzorów obliczeniowych, uzupełniana jest sprawdzalność oraz obliczany jest błąd prognozy. Zestawienia miesięczne przekazywane są następnie do dalszej analizy i z nich co roku obliczana jest roczna procentowa skuteczność wydanych prognoz hydrologicznych. W zależności od wielkości błędu względnego (δ%) wyróżnia się prognozy o sprawdzalności bardzo dobrej, dobrej, dostatecznej i niedostatecznej.
Tabela sprawdzalności prognoz
| Sprawdzalność | Błąd procentowy prognozy δ% |
| bardzo dobra | mniej lub równo 10% |
| dobra | więcej niż 10% – mniej lub równo 20% |
| dostateczna | więcej niż 20% – mniej lub równo 30% |
| niedostateczna | więcej niż 30% |
Sprawdzalność prognoz uznaje się za zadowalającą, jeżeli liczba prognoz bardzo dobrych, dobrych i dostatecznych (δ≤30%) stanowi co najmniej 65% całkowitej liczby wydanych prognoz. Ocenę błędu prognoz przeprowadza się analitycznie i graficznie.
Skuteczność prognoz IMGW-PIB
Prognozy Biur Prognoz Hydrologicznych IMGW-PIB są trafne. W 2019 roku sprawdzalność prognoz 24-godzinnych wyniosła 95,9%, 48-godzinnych – 93,7%, a 72-godzinnych – 91,7%.
Bardzo wysoka sprawdzalność notowana jest na stacjach mareograficznych. Najnowsze dane z 2020 roku (od stycznia do końca kwietnia) wykazują, że średnie miesięczne wartości sprawdzalności prognoz obliczonych dla stacji morskich dla dwóch horyzontów czasowych (+24 h oraz +48 h) na ogół przekraczają 99%, co pozwala zaklasyfikować je jako bardzo dobre.
Dotychczasowe analizy jakości prognoz synoptycznych wykazały, że nie zanotowano miesiąca, w którym średnia sprawdzalność wyniosłaby poniżej 90%. Tak wysokie wartości udowadniają, że nad danymi pracują wysokiej klasy specjaliści, którzy wykorzystują w pracy operacyjnej dobrej jakości oprogramowanie.
