W audycji „Zmiana klimatu”, prowadzonej przez Martę Hoppe na antenie Polskiego Radia 24, gościem była dr inż. Ilona Biedroń z IMGW-PIB – ekspertka ds. renaturyzacji rzek. Rozmowa odbyła się w kontekście Światowego Dnia Rzek, obchodzonego w tym roku 28 września, a którego celem jest zwrócenie uwagi na znaczenie rzek i potrzebę ich ochrony.
Ponad 90 proc. polskich rzek jest znacznie przekształconych w wyniku działalność człowieka. W przeszłości, szczególnie po 1945 roku, prowadzano intensywne prace melioracyjne, mające na celu osuszenie gruntów rolnych i zwiększenie produkcji żywności. To jedna z przyczyn regulacji rzek, których zadaniem było szybkie odprowadzenie wody z krajobrazu. „Dziś jednak, w obliczu zmieniającego się klimatu, te rozwiązania okazują się nieefektywne. Ani nie wspierają walki z suszą, ani nie ograniczają ryzyka powodzi”. – wyjaśnia Ilona Biedroń. – „Dlatego naszym najważniejszym zadaniem powinno być przywracanie naturalnych właściwości hydrologicznych rzek, tzw. renaturyzacja, którą realizować można m.in. poprzez sadzenie drzew wzdłuż brzegów, likwidację progów wodnych czy umożliwienie ciekom powrotu do dawnych koryt”.
Ekspertka zwróciła uwagę na to, że współczesne rzeki często przypominają wybetonowane rynny, w szczególności w miastach, gdzie otoczone są przez gęstą zabudowę i pozbawione naturalnych dolin zalewowych. Takie warunki przyspieszają spływ wód powierzchniowych, generują większe przepływy podczas intensywnych opadów i ograniczają możliwości retencyjne. Dlatego tak ważne jest pozostawienie przestrzeni rzekom tam, gdzie jeszcze nie ma zabudowy i tu kluczową rolę odgrywają samorządy, w rękach których jest opracowanie dokumentów planistycznych i adaptacyjnych na poziomie gmin.
Dla wsparcia tych właśnie inicjatyw powstał serwis Renaturyzacja IMGW. Dr Biedroń podkreśliła, że jest to „(…) pierwsza tego typu platforma w Polsce, która ma służyć zarówno samorządom oraz organizacjom ekologicznym, jak i zwykłym obywatelom. Można tam sprawdzić, które odcinki rzek mają największy potencjał do renaturyzacji i jakie działania są już prowadzone”.
Serwis zawiera interaktywne mapy, dane hydrologiczne oraz przykłady dobrych praktyk. Dzięki temu możliwe jest planowanie działań z uwzględnieniem lokalnych warunków przyrodniczych i hydrologicznych. „Chcemy, żeby to było miejsce, które inspiruje i edukuje oraz pokazuje, że renaturyzacja nie jest abstrakcyjnym pojęciem, ale realnym działaniem, które każdy może wspierać.” Ekspertka zaznaczyła, że serwis będzie rozwijany i aktualizowany, a jego celem jest zwiększenie świadomości społecznej oraz wsparcie decydentów i projektantów w zakresie zrównoważonego zarządzania wodami.
Audycja była ważnym głosem w dyskusji o przyszłości polskich rzek. Ilona Biedroń przekonywała, że renaturyzacja to nie tylko kwestia ekologii, ale także bezpieczeństwa i adaptacji do zmian klimatycznych. Rzeki przywrócone naturze mogą skutecznie przeciwdziałać suszom i skutkom powodzi, a także wspierać lokalną bioróżnorodność. Rzeki przywrócone naturze to rzeki bardziej funkcjonalne dla ludzi.
Całość rozmowy można odsłuchać na antenie Polskie Radio 24.
