Opracowanie: dr Dawid Biernacik, mgr inż. Kamila Wasielewska, mgr Michał Kitowski, mgr Klaudia Kusek. Zakład Meteorologii i Klimatologii w IGMW-PIB.
Mimo że w Polsce miniony miesiąc został pod względem termicznym zaklasyfikowany jako lekko chłodny, to w skali globalnej był 3. najcieplejszym sierpniem na świecie, ze średnią temperaturą powietrza (ERA5) przy powierzchni Ziemi wynoszącą 16,60°C, czyli o 0,49 stopnia wyższą od średniej dla sierpnia w latach 1991-2020. Był to również miesiąc cieplejszy w Europie – o 0,3 stopnia powyżej normy (średnia wyniosła 19,46°C) – ale nie na tyle, by zakwalifikować go do pierwszej dziesiątki najcieplejszych sierpni w historii pomiarów w Europie.
W Europie Zachodniej temperatury powietrza były przeważnie wyższe od średniej wieloletniej. Na Półwyspie Iberyjskim i w południowo-zachodniej Francji odnotowano największe anomalie, głównie z powodu przedłużającej się fali upałów w połowie miesiąca. W Turcji, na Kaukazie i Półwyspie Kolskim (północno-zachodnia Rosja) również panowały temperatury wyższe od średniej. Jednak w dużej części północnej Europy, w tym w Fennoskandii, krajach bałtyckich i Polsce, temperatury powietrza były przeważnie niższe niż w latach 1991-2020.
TEMPERATURA POWIETRZA
Średnia obszarowa temperatura powietrza w sierpniu 2025 r. wyniosła w Polsce 18,1°C i była o 0,3 stopnia niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny sierpień należy zaliczyć do miesięcy lekko chłodnych termicznie. Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 19,2°C (wyższa o 0,2 stopnia od normy), najchłodniejszym – Sudety, ze średnią 16,8°C (0,5 stopnia poniżej normy dla tego regionu).
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., sierpień 2025 r. plasuje się na 27. pozycji (był chłodniejszy o 3,2 stopnia od rekordowego sierpnia 2015 r.). Najchłodniejszy od początku II połowy XX wieku był sierpień 1956 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła tylko 15,1°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w sierpniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na prawie całym obszarze kraju przekraczały 16,0°C. Najcieplej było w Warszawie (19,5°C), Tarnowie (19,3°C) oraz Sandomierzu (19,2°C), najchłodniej zaś w Elblągu (16,6°C), Jeleniej Górze oraz Suwałkach (16,4°C) i Zakopanem (16,1°C). W szczytowych partiach pasm górskich średnie miesięczne wartości temperatury były oczywiście najniższe (Kasprowy Wierch: 9,2°C, Śnieżka: 9,7°C).
Wartości anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierały się w granicach od –1,0°C do 0,5°C. Obszar chłodniejszy zlokalizowany był w północno-wschodniej, środkowej i południowo-zachodniej części kraju. Najwyższą temperaturę powietrza (34,4°C) odnotowano 15 sierpnia w Legnicy (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Na Śnieżce 14 sierpnia zanotowano 22,2°C, dzień później na Kasprowych Wierchu było 20,6°C. Najniższą wartość temperatury (poza stacjami górskimi) zarejestrowano 24 sierpnia w Jeleniej Górze (1,9°C). Na Śnieżce i Kasprowym Wierchu najchłodniej było 24 sierpnia – odpowiednio –0,6°C i –3,0°C.
Przestrzenny rozkład wartości kwantyla 95% temperatury odzwierciedla w zasadzie warunki termiczne przedstawione na mapie średniej temperatury miesięcznej. Natomiast przestrzenny rozkład wartości kwantla 5% temperatury pokazuje silne zróżnicowanie najniższych wartości temperatury minimalnej na obszarze kraju.
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w sierpniu 2025 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 2,8°C. Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w sierpniu występuje w Karpatach (3,2°C), najsłabszy – na Wybrzeżach i Pobrzeżach (2,4°C).
Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce od 1 stycznia 2025 r.
Pod względem przebiegu średniej dobowej temperatury powietrza styczeń 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy o znacznym zróżnicowaniu. W 1. dekadzie miesiąca średnia dobowa temperatura w Polsce na kilka dni spadła poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, by następnie gwałtownie wzrosnąć, osiągając przy tym próg 5°C. W 2. dekadzie stycznia wartości temperatury utrzymywały się blisko wartości średniej. Koniec miesiąca przyniósł znaczne ocieplenie – z przekroczeniami wartości kwantyla 95% sięgającymi nawet 7,5°C. Tegoroczny styczeń w Polsce należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.
W 1. połowie lutego przebieg średniej dobowej temperatury powietrza odznaczał się tendencją spadkową. W 1. dekadzie miesiąca temperatura spadła poniżej wartości średniej z wielolecia 1991-2020, w połowie miesiąca średnia temperatura spadła do wartości kwantyla 5%. 2. połowa litego to systematyczny wzrost średniej dobowej temperatury powietrza w Polsce. Na początku 3. Dekady miesiąca temperatura przekroczyła wartości średniej wieloletniej. Ostatnie dni lutego odznacza minimalny spadek temperatury. Zgodnie z klasyfikacją termiczną tegoroczny luty w Polsce należy zaliczyć do miesięcy normalnych.
Od początku marca średnia dobowa temperatura w Polsce sukcesywnie rosła. Na początku 2. tygodnia wartości temperatury na kilka dni przekroczyły kwantyl 95% odnoszący się do wielolecia 1991-2020. W kolejnych dniach nastąpił spadek średnich wartości, a w połowie miesiąca odnotowano kilkudniowy okres z temperaturami poniżej średniej wieloletniej. W 2. połowie marca nastąpił ponowny wzrost wartości średniej dobowej temperatury powietrza. Ostatnie dni miesiąca cechują wartości przekraczające średnią z wielolecia. Zgodnie z klasyfikacją marzec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.
Na początku kwietnia odnotowano gwałtowny spadek średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza (kilka dni). Po osiągnięciu swojej minimalnej wartości w tym miesiącu, temperatura zaczęła sukcesywnie wzrastać i w połowie kwietnia przekroczyła na kilka dni próg kwantyla 95%. 2. połowę miesiąca charakteryzował sukcesywny spadek temperatury. Zgodnie z klasyfikacją kwiecień 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.
Maj cechował się bardzo dużą zmiennością średniej dobowej temperatury powietrza (nawet z dnia na dzień). W przeważającej części miesiąca średnia obszarowa temperatura utrzymywała się poniżej średniej. Odnotowano dwa kilkudniowe okresy, w których wartości temperatury spadły poniżej wartości kwantyla 5%. Dopiero w ostatnich dniach maja temperatura znaczenie przekroczyła wartości średnie dla wielolecia 1991-2020. W kontraście do roku 2024, w którym maj zaklasyfikowano jako ekstremalnie ciepły, tegoroczny maj należy zaliczyć do miesięcy ekstremalnie chłodnych.
Zgodnie z klasyfikacją warunków termicznych czerwiec 2025 r. należał do miesięcy ciepłych -warto jednak zaznaczyć, że nie został przekroczony kwantyl 95%. Miesiąc charakteryzował się bardzo dużą zmiennością średniej dobowej temperatury powietrza (nawet z dnia na dzień). W kontraście do siebie stoją również 1. (wyraźnie chłodniejsza) i 2. (cieplejsza – ze średnią dobową temperaturą powietrza nie spadającą poniżej średniej z lat 1991-2020) połowa miesiąca.
Zgodnie z klasyfikacją termiczną lipiec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy normalnych. Średnia obszarowa dobowa temperatura w Polsce zbliżyła się do kwantyla 95% (czyli wysokich jak na lipiec temperatur) jedynie na początku miesiąca. Kolejne dni charakteryzowały się dużymi wahaniami średniej temperatury – ciepłe przeplatały się z tymi zdecydowanie chłodniejszymi.
W przeważającej części sierpnia średnia dobowa temperatura powietrza pozostawała na poziomie poniżej średniej z lat 1991-2020. Sytuacja ta była odmienna jedynie w dwóch krótkich okresach w środku i pod koniec miesiąca – wtedy dwukrotnie został przekroczony kwantyl 95% (wyjątkowo cieple dni).
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadów atmosferycznych w sierpniu wyniosła w Polsce 37,8 mm i była aż o 28,4 mm niższa od normy dla tego miesiąca, określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej miniony sierpień należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych (opady stanowiły jedynie 57,1% normy dla tego miesiąca).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., sierpień 2024 r. plasuje się na 70. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był sierpień 2006 r. (ze średnią sumą 158,2 mm), najmniej – w 2015 r. (zaledwie 16,6 mm). Rozkład przestrzenny sumy opadów był silnie zróżnicowany. Najwyższe sumy miesięczne (ponad 90 mm) odnotowano na stacjach synoptycznych w Koszalinie, Kołobrzegu oraz na Kasprowym Wierchu. Z kolei najniższe opady, zaledwie poniżej 12 mm, wystąpiły we Włodawie, Warszawie, Sandomierzu i Kozienicach. W stosunku do średniej wieloletniej (1991-2020) opady w sierpniu 2025 roku zawierały się między zaledwie 12,9% (stacja synoptyczna we Włodawie) a 145,4% normy (stacja synoptyczna w Poznaniu). Rozkład anomalii w stosunku do normy wieloletniej odzwierciedla w znacznym stopniu przestrzenny rozkład opadów.
Wysokość opadów atmosferycznych w sierpniu charakteryzuje się bardzo dużą zmiennością z roku na rok, bez wyraźnego trendu wieloletniego, z silnie zaznaczoną fluktuacją 15-, 17-letnią.
Skumulowana suma wysokości opadów atmosferycznych od 1 stycznia 2025 r.
Przebieg skumulowanej średniej obszarowej sumy opadu w Polsce w styczniu 2025 r. można podzielić na trzy etapy: początkowy wzrost wartości sięgających kwantyla 95% do połowy miesiąca, okres o niskich sumach opadów, ze spadkiem wartości poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, oraz ponowny delikatny wzrost wartości pod koniec miesiąca.
Luty pod względem pluwialnym należy zaliczyć do miesięcy skrajnie suchych. Na stacji synoptycznej w Opolu miesięczne suma opadu wyniosła 0 mm. Przebieg skumulowanej sumy wysokości opadów atmosferycznych w ciągu całego miesiąca pozostawał stały, jedynie w ostatnich dniach lutego widać minimalny wzrost wartości.
Marzec 2025 r. zgodnie z klasyfikacją warunków opadowych należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych. Średnia obszarowa skumulowana suma opadu w 1. połowie miesiąca spadła poniżej wartości kwantyla 5%. W 2. połowie miesiąca można zauważyć nieznaczny wzrost wartości – wciąż jednak bliski wartości progowej.
Kwiecień to kolejny miesiąc o bardzo niskich wartościach skumulowanej średniej obszarowej sumie opadów. Wartości przebiegają zgodnie z kwantylem 5%, a zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych kwiecień należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych.
W 1. części maja skumulowana średnia obszarowa suma opadu w Polsce spadła poniżej kwantyla 5%. W połowie miesiąca nastąpił wzrost wartości do poziomu kwantyla 5%. W 2. części miesiąca odnotowano sukcesywny przyrost wartości, który zadecydował o tym, że pod kątem pluwialnym maj należy zaliczyć do miesięcy normalnych.
W 1. połowie czerwca skumulowana średnia obszarowa suma opadu w Polsce sukcesywnie wzrastała. W 2. połowie miesiąca przyrost był mniej zauważalny. W 3. dekadzie miesiąca przekroczony został próg 200 mm. Czerwiec to kolejny miesiąc z deficytem opadów. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych został określony jako suchy.
W pierwszych dniach lipca skumulowana suma wysokości opadów w Polsce pozostawała na stałym poziomie (kontynuacja trendu z końca poprzedniego miesiąca). W kolejnych dniach wartość kumulanty zaczęła sukcesywnie wzrastać. Taki stan rzeczy trwał do końca miesiąca. Ostatnie dni lipca charakteryzował gwałtowny przyrost wartości skumulowanej. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych lipiec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy bardzo wilgotnych.
W pierwszych i ostatnich dniach sierpnia skumulowana suma wysokości opadów w Polsce delikatnie rosła, jednak przez większość miesiąca pozostawała na stałym poziomie. Zgodnie z klasyfikacją warunków pluwialnych sierpień 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych.
Klimatyczny Bilans Wodny
Niezwykle ciekawych informacji dostarcza nam analiza parowania potencjalnego, obliczanego na podstawie standardowych danych meteorologicznych, jak również klimatycznego bilansu wodnego (KBW), będącego różnicą pomiędzy wysokością opadów a wielkością parowania. W sierpniu 2025 r. najwyższe wartości parowania, osiągające 120 mm, wystąpiły na Nizinie Mazowieckiej oraz w okolicach Wyżyny Lubelskiej); najniższe odnotowano w północnej części kraju (Pojezierze Pomorskie i Gdańskie) oraz na obszarach górskich (szczególnie w Tatrach). Klimatyczny bilans wodny w sierpniu charakteryzowało znaczne zróżnicowanie przestrzenne. Najniższe wartości, sięgające –120 mm, odnotowano we wschodniej części polski (obszary o ujemnym bilansie pokrywają się z tymi o największych wartościach parowania ET0) Wartości oscylujące w granicy zera pojawiły się na zachodzie, północy oraz na obszarach przedgórskich. Wartości silnie dodatnie odnotowano w wysokich partiach Tatr oraz wąskim pasie Karkonoszy.
