Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w kwietniu 2025 roku

16 maja 2025
F. Wolfgang Hasselmann/Unsplash
F. Wolfgang Hasselmann/Unsplash

Opracował Zakładu Meteorologii i Klimatologii IGMW-PIB w składzie: dr Dawid Biernacik, mgr inż. Kamila Wasielewska, mgr Michał Kitowski, mgr Klaudia Kusek.

Kwiecień 2025 roku był 2. najcieplejszym kwietniem na świecie, ze średnią temperaturą powietrza przy powierzchni Ziemi równą 14,96°C, czyli o 0,60 stopnia wyższą od średniej dla kwietnia w latach 1991-2020. Średnia temperatura w Europie wyniosła 9,38°C (1,01 stopnia ponad normę), a największe anomalie ciepła odnotowano w Europie Wschodniej, zachodniej Rosji, Kazachstanie i Norwegii. W Wielkiej Brytanii był to 3. najcieplejszy kwiecień w historii. Z kolei w Turcji, wschodnich częściach Bułgarii i Rumunii, na Półwyspie Krymskim, w północnej Fennoskandii i północno-zachodniej Rosji panowały temperatury niższe niż przeciętnie.

Anomalie średniej przypowierzchniowej temperatury powietrza na świecie w odniesieniu do lat 1991-2020 dla kwietnia Źródło danych: ERA5. Źródło: C3S/ECMWF.
Anomalie średniej przypowierzchniowej temperatury powietrza na świecie w odniesieniu do lat 1991-2020 dla kwietnia Źródło danych: ERA5. Źródło: C3S/ECMWF.
Anomalie średniej przypowierzchniowej temperatury powietrza w Europie w odniesieniu do lat 1991-2020 dla kwietnia. Źródło danych: ERA5. Źródło: C3S/ECMWF.
Anomalie średniej przypowierzchniowej temperatury powietrza w Europie w odniesieniu do lat 1991-2020 dla kwietnia. Źródło danych: ERA5. Źródło: C3S/ECMWF.

TEMPERATURA POWIETRZA

Średnia obszarowa temperatura powietrza w kwietniu 2025 r. wyniosła w Polsce 10,5°C i była o 1,9 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny kwiecień należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych. Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie, ze średnią obszarową temperaturą powietrza (11,3°C) o 2,1 stopnia wyższą od normy – warunki termiczne sklasyfikowano tu jako anomalnie ciepłe. Najchłodniej było na Pobrzeżach – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 9,3°C, a warunki sklasyfikowano jako anomalnie ciepłe.

Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., kwiecień 2025 r. plasuje się na 5. pozycji (był chłodniejszy o 1,1 stopnia od najcieplejszego kwietnia 2018 r.). Najchłodniejszy kwiecień od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1958 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła 4,3°C.

Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w kwietniu, w okresie 1951-2025, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.
Klasyfikacja warunków termicznych w Polsce w kwietniu, w okresie 1951-2025, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w kwietniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na prawie całym obszarze kraju dodatnie. Najniższe wartości wystąpiły w szczytowych partiach pasm górskich (Kasprowy Wierch –0,2°C, Śnieżka 1,8°C). Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od 1,4°C do 2,6°C. Najwyższą temperaturę powietrza (29,6°C) odnotowano 17 kwietnia w Łebie, ciepło było tego dnia również w Ustce (28,8°C) i Toruniu (28,7°C) (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Na Śnieżce 17 kwietnia termometr wskazał 12,8°C, a na Kasprowych Wierchu 10,7°C. Najchłodniej (poza stacjami wysokogórskimi) było 7 kwietnia w Zakopanem (–7,0°C), 9 kwietnia w Łodzi (–6,1°C) i Terespolu (–5,2°C). Na Śnieżce minimalną temperaturę (–13,3°C) zanotowano 6 kwietnia, a na Kasprowym Wierchu (–14,9°C) dzień później.

Wartości kwantyla 95% były zróżnicowane i dodatnie na całym obszarze kraju i zawierały się między 9,7 a 27,2°C. Przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej był również zróżnicowany i wartości tego kwantyla były niemalże na całym obszarze Polski ujemne. Wyjątek stanowił obszar Pobrzeży oraz województwo lubuskie.

Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju, jednak we wszystkich krainach odnotowuje się w tym miesiącu silny wzrost temperatury – najsilniejszy w pasie pojezierzy (0,38°C/10 lat).

Seria anomalii średniej obszarowej temperatury powietrza w kwietniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (°C/10 lat); serie wygładzono 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia).
Seria anomalii średniej obszarowej temperatury powietrza w kwietniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (°C/10 lat); serie wygładzono 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia).

Zmienność średniej dobowej temperatury powietrza w Polsce od stycznia 2025 r.

Pod względem przebiegu średniej dobowej temperatury powietrza styczeń 2025 r. był miesiącem o znacznym zróżnicowaniu. W 1. dekadzie dobowa temperatura w Polsce na kilka dni spadła poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, by następnie gwałtownie wzrosnąć, osiągając przy tym próg 5°C. W 2. dekadzie stycznia wartości temperatury utrzymywały się blisko wartości średniej. Koniec miesiąca przyniósł znaczne ocieplenie – z przekroczeniami wartości kwantyla 95% sięgającymi nawet 7,5 °C. Tegoroczny styczeń był anomalnie ciepły.

W 1. połowie lutego przebieg średniej dobowej temperatury powietrza odznaczał się tendencją spadkową. W 1. dekadzie miesiąca temperatura spadła poniżej wartości średniej z wielolecia 1991-2020, a w połowie miesiąca do wartości kwantyla 5%. 2. połowa miesiąca to systematyczny wzrost średniej dobowej temperatury powietrza w Polsce. Na początku 3. dekady lutego temperatura przekroczyła wartości średniej wieloletniej. Ostatniej dni lutego odznacza minimalny spadek temperatury. Zgodnie z klasyfikacją termiczną tegoroczny luty w Polsce należy zaliczyć do miesięcy normalnych.

Od początku marca średnia dobowa temperatura w Polsce sukcesywnie rosła. Na początku 2. tygodnia wartości temperatury na kilka dni przekroczyły kwantyl 95% odnoszący się do wielolecia 1991-2020. W kolejnych dniach nastąpił spadek średnich wartości, a w połowie miesiąca odnotowano kilkudniowy okres z temperaturami poniżej średniej wieloletniej. W 2. połowie marca nastąpił ponowny wzrost wartości średniej dobowej temperatury powietrza. Ostatnie dni miesiąca cechują wartości przekraczające średnią z wielolecia. Zgodnie z klasyfikacją marzec 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.

W pierwszych dniach kwietnia odnotowano gwałtowny spadek średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza. Po osiągnięciu swojej minimalnej wartości w tym miesiącu, temperatura zaczęła sukcesywnie wzrastać i w połowie kwietnia przekroczyła na kilka dni próg kwantyla 95%. 2. połowę miesiąca charakteryzuje sukcesywny spadek temperatury. Zgodnie z klasyfikacją kwiecień 2025 należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.

Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce od 1 stycznia 2025 r. na tle wartości wieloletnich (1991-2020).
Zmienność średniej dobowej obszarowej temperatury powietrza w Polsce od 1 stycznia 2025 r. na tle wartości wieloletnich (1991-2020).

OPADY ATMOSFERYCZNE

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w kwietniu 2025 r. wyniosła w Polsce 21,9 mm i była aż o 14,5 mm niższa od normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Zgodnie z klasyfikacją Kaczorowskiej miniony kwiecień należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych pod względem opadów (60,1% normy).

Klasyfikacja warunków pluwialnych w Polsce w kwietniu, w okresie 1951-2025, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.
Klasyfikacja warunków pluwialnych w Polsce w kwietniu, w okresie 1951-2025, na podstawie norm okresu normalnego 1991-2020.

Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., kwiecień 2025 r. plasuje się na 64. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był kwiecień 1970 r. (ze średnią sumą 76,0 mm), najmniej – w 2009 r. (zaledwie 6,1 mm). Sumy opadów w kwietniu wyniosły od poniżej 7 mm na w zachodniej i środkowej części Wybrzeża oraz w Opolu do ponad 60 mm w Tatrach i na stacji synoptycznej w Lesku. Ich rozkład przestrzenny był słabo zróżnicowany w północnej oraz centralnej części Polski, jednak z wyraźnie wyższymi opadami w części południowej. Niemal na całym obszarze kraju, za wyjątkiem pojedynczych stacji synoptycznych w zachodniej i centralnej Polsce oraz w Bieszczadach, sumy opadów w kwietniu były wyraźnie niższe od normy wieloletniej 1991-2020. Zawierały się one w przedziale od 7,4% w Kołobrzegu do 137,1% w Lesku.

Wysokość opadów atmosferycznych w kwietniu charakteryzuje się znaczną zmiennością z roku na rok, ale widoczny jest trend spadkowy. Od 1951 r. wysokość opadów w kwietniu zmniejszyła się o 8,1 mm, co odpowiada 22,3%. normy z lat 1991-2020.

Seria anomalii średniej obszarowej wysokości opadów w kwietniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (mm/10 lat); serie wygładzono 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia).
Seria anomalii średniej obszarowej wysokości opadów w kwietniu w Polsce względem okresu referencyjnego 1991-2020 oraz wartość trendu (mm/10 lat); serie wygładzono 10-letnim filtrem Gaussa (czarna linia).

Skumulowana suma wysokości opadów atmosferycznych od stycznia 2025 roku

Przebieg skumulowanej średniej obszarowej sumy opadu w Polsce w styczniu 2025 r. można podzielić na trzy etapy: początkowy wzrost wartości sięgających kwantyla 95% do połowy miesiąca, okres o niskich sumach opadów, ze spadkiem wartości poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, oraz ponowny delikatny wzrost wartości pod koniec miesiąca.

Luty pod względem pluwialnym należy zaliczyć do miesięcy skrajnie suchych. Na stacji synoptycznej w Opolu miesięczne suma opadu wyniosła 0 mm. Przebieg skumulowanej sumy wysokości opadów atmosferycznych w ciągu całego miesiąca pozostawał stały, jedynie w ostatnich dniach lutego widać minimalny wzrost wartości.

Marzec zgodnie z klasyfikacją warunków opadowych należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych. Średnia obszarowa skumulowana suma opadu w pierwszej połowie miesiąca spadła poniżej wartości kwantyla 5%. W 2. połowie miesiąca można zauważyć nieznaczny wzrost wartości – wciąż jednak bliski wartości progowej.

Kwiecień to kolejny miesiąc o bardzo niskich wartościach skumulowanej średniej obszarowej sumie opadów. Wartości przebiegają zgodnie z kwantylem 5%, a miesiąc należy zaliczyć do bardzo suchych.

Skumulowana suma wysokości opadów atmosferycznych od 1 stycznia 2025 r. (linia czerwona) na tle skumulowanej sumy wieloletniej (linia czarna, 1991-2020).
Skumulowana suma wysokości opadów atmosferycznych od 1 stycznia 2025 r. (linia czerwona) na tle skumulowanej sumy wieloletniej (linia czarna, 1991-2020).

Klimatyczny Bilans Wodny

Niezwykle ciekawych informacji dostarcza nam analiza parowania potencjalnego, obliczanego na podstawie standardowych danych meteorologicznych, jak również Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), będącego różnicą pomiędzy wysokością opadów a wielkością parowania. W kwietniu najwyższe wartości parowania, osiągające 90 mm, wystąpiły w centralnej części Polski. Najniższe wartości odnotowano w północnej części kraju oraz na obszarach górskich. Klimatyczny Bilans Wodny w przeważającej części kraju był ujemny. Najniższe wartości sięgające –80 mm wystąpiły w pasie centralnym Polski (zgodnie z wartościami ET0), a największe wartości dodatnie bilansu (około 160 mm) odnotowano w Tatrach.

(Visited 993 times, 13 visits today)

Don't Miss