Październik 2022 roku. Korsyka. Lokalna straż pożarna używa specjalnej kamery monitorującej do wykrycia dymu, szybkiego ogłoszenia wybuchu pożaru i podjęcia odpowiednich działań. Akcja prowadzona w gminie Biguglia, na północno-wschodnim wybrzeżu francuskiej wyspy, to demonstracja możliwości nowoczesnych technologii w ograniczaniu ryzyka pożarowego w najbardziej zagrożonych regionach Europy.
SAFERS to jeden z kilku projektów UE łączących zasoby i know-how w zakresie zwalczania pożarów lasów na kontynencie. „Ta pierwsza demonstracja na Korsyce była bardzo obiecująca”. – powiedział Michael Pelissier, strażak biorący udział w ćwiczeniach. Zdaniem Claudio Rossiego, koordynatora projektu SAFERS, jeżeli kolejne testy zakończą się pomyślnie, system zarządzania będzie gotowy do wdrożenia w wielu miejscach w Europie i poza nią. Podobne ćwiczenia gaśnicze, jak te w gminie Biguglia, przeprowadzono w lutym 2023 roku we włoskim Piemoncie, a pod koniec tego roku planowane są dwie kolejne próby w Grecji i Hiszpanii.
Wsparcie satelitarne
SAFERS koncentruje się przede wszystkim na wykorzystaniu satelitów i sztucznej inteligencji, jako źródeł informacji, które mogą pomóc w ratowaniu życia i ograniczać szkody dla środowiska. Projekt, realizowany do marca 2024 r., obejmuje opracowanie map pogody i zagrożeń, rozwój technik wykrywania pożarów i systemów komunikacyjnych ze społeczeństwem oraz testowanie narzędzi pomagających władzom lokalnym przygotować się na wszelkie sytuacje awaryjne związane z pożarami. Ostatecznym celem jest stworzenie kompleksowego systemu kontroli pożarów dla całej Europy.
Podstawowym źródłem danych w projekcie są obserwacje satelitarne Ziemi pochodzące z unijnego programu Copernicus. Uzupełnieniem mają być dane z czujników dymu, aplikacji mobilnych, mediów społecznościowych i modeli prognostycznych. Dzięki połączeniu zobrazowań satelitarnych i heterogenicznych zbiorów big data, system ma zapewnić służbom ratowniczym, decydentom i zwykłym ludziom jaśniejszy obraz sytuacji i ułatwić podjęcie najlepszych działań.
Realny problem
Jak poważnym i rosnącym zagrożeniem dla Europy są pożary, dobitnie pokazały wydarzenia z lipca tego roku. Media zalały obrazy przedstawiające turystów uciekających przed płomieniami na greckiej wyspie Rodos i i w pobliżu sycylijskiego miasta Palermo. Miesiąc później z żywiołem walczyły Hiszpania i Portugalia, gdzie pożary zniszczyły ponad 16 tys. hektarów ziemi i zmusiły do ewakuacji mieszkańców wielu miejscowości oraz pracowników i gości obiektów turystycznych. Gminę Biguglia na Korsyce, gdzie zrealizowano pierwsze ćwiczenia w ramach projektu SAFERS, pożary trawiły w 2017 roku.
Latem 2023 roku Unia Europejska, która niedawno podwoiła swoją flotę samolotów gaśniczych, wysłała do walki z ogniem w samej tylko Grecji ponad 10 samolotów, 500 strażaków i 100 pojazdów. W ciągu ostatnich dwóch miesięcy podobne wsparcie otrzymał Cypr i Tunezja. Działania te były ściśle koordynowane z władzami krajowymi.
Dron i balony
W ramach innego projektu finansowanego z funduszy europejskich, do ogólnoeuropejskiego systemu ochrony, poza satelitami, planuje się włączyć drony i balony wysokościowe. Celem projektu TREEADS jest stworzenie kompleksowej platformy zarządzania pożarami obejmującej wszystkie trzy etapy pożarów – przed, w trakcie i po wybuchu pożaru.
„Nie możemy inwestować tylko w wozy strażackie, helikoptery i samoloty”. – powiedział Kemal Sarp Arsava, koordynator projektu, który specjalizuje się w bezpieczeństwie przeciwpożarowym. Arsava pochodzi z Turcji, ale pracował i studiował także w USA. Jego doświadczenia z 2019 roku, gdy Australia zmagała się z jednymi z najdramatyczniejszych pożarów buszu, zwracają uwagę na międzynarodowy wymiar zagrożenia pożarowego. „Dym z Australii przedostał się przez Ocean Spokojny, powodując zamglenie nieba w Ameryce Północnej i poważne pogorszenie jakości powietrza w Ameryce Południowej. Dlatego tak ważne jest, aby edukować i szkolić społeczeństwo zanim wybuchną pożary”.
Projekt TREEADS rozpoczął się w grudniu 2021 r. i potrwa do końca maja 2025 r. Inicjatywa zrzesza instytuty badawcze i firmy z 14 krajów europejskich oraz Tajwanu. Zespół badaczy opracowuje nowe technologie, które zostaną przetestowane w ośmiu krajach. Projekt zakłada wykorzystanie dronów i balonów latających na różnych wysokościach: małych – do lokalizowania zarzewi pożarów, średnich – do zrzucania środków gaśniczych i dużych – zapewniających szerszy widok. Dopełnieniem systemu mają być dane satelitarne. Próby mają się rozpocząć na początku przyszłego roku. W ramach projektu testowane są także zestawy słuchawkowe rzeczywistości wirtualnej w celu szkolenia strażaków, którzy nie są przydzielani do akcji gaśniczych. Łącznie w ramach TREADS udoskonalonych, opracowanych i zweryfikowanych zostanie ponad 26 technologii, w tym dotyczących ochrony przeciwpożarowej i sposobów tłumienia ognia.
Artykuł został pierwotnie opublikowany w Horizon, czasopiśmie UE poświęconym badaniom i innowacjom: https://ec.europa.eu/research-and-innovation/en/horizon-magazine/tackle-wildfires-researchers-europe-team-frontline-forces
Zdjęcie główne: Filippos Sdralias | Unsplash.
