W dniach od 16 do 17 lipca 2001 roku na obszarze zlewni górnej Skawy pojawiły się pierwsze, silne opady deszczu. Sieć stacji meteorologicznych IMGW-PIB w tych dniach odnotowała sumy opadu wynoszące od 30 do 65 mm. Od 18 do 21 lipca wystąpił okres z mniejszymi opadami, po którym od 22 lipca rozpoczęła się główna i najsilniejsza faza opadu trwająca do 27 lipca. W Makowie Podhalańskim 24 lipca spadło 94,6 mm deszczu, a następnego dnia 21 lat temu, na silnie nasiąkniętą deszczem makowską ziemię spadło aż 190,8 mm opadu.
AUTOR: Radosław Droździoł, IMGW-PIB/Centrum Modelowania Meteorologicznego
Najintensywniejsza faza opadu wystąpiła nad Makowską Górą między godziną 18:00 a 21:00. W ciągu tych trzech godzin odnotowano 150 mm deszczu. W sumie od 15 do 27 lipca suma opadu wyniosła aż 457,8 mm. To prawie połowa rocznego opadu występującego w tym regionie. Takie sumy opadu musiały mieć wpływ na sieć rzeczną zlewni. Przepływ na stacji wodowskazowej Osielec na rzece Skawa (powyżej Makowa Podhalańskiego) 25 lipca o 13:00 wyniósł aż 478 m3/s, dziś jest to zaledwie niecały 1 m3/s https://hydro.imgw.pl/#station/hydro/149190260.
W okolicy Makowa stany wody w potokach zaczęły gwałtownie rosnąć. O godzinie 21:00 wezbrana Skawa na wodowskazie w Suchej Beskidzkiej (poniżej Makowa Podhalańskiego) „niosła” już 737 m3/s wody. Największy wzrost stanu wody, spośród wszystkich potoków w rejonie Makowa Podhalańskiego, wystąpił w Księżnym Potoku, którego poziom wyniósł 3 m. Takie ilości wody płynące w różnych potokach przez miasto spowodowały powódź, której skutki były katastrofalne. Potoki zaczęły wyrywać drzewa z korzeniami, niszczyć drogi, chodniki, a nawet przenosić całe samochody osobowe. Całkowicie zniszczony został m.in. rynek. Miasto zostało odcięte od świata, pozbawione bieżącej wody, gazu oraz elektryczności. Zniszczeniu uległo 190 mieszkań, 8 budynków musiało zostać po powodzi rozebranych, zniszczona została sieć wodociągowa i kanalizacyjna, prawie 60 km dróg i 27 mostów przestało istnieć. Straty wyniosły ponad 16 milionów złotych.
Powódź wyrządziła szkody również w innych częściach powiatu suskiego. Podtopienia i szkody wystąpiły m.in. w Suchej Beskidzkiej, Zawoi oraz w Jordanowie i okolicach. W przysiółku Zawodzie, w Lachowicach z powodu ulew doszło do osunięcia się ziemi, w wyniku którego kilkanaście domów zostało zniszczonych.
Czy dziś kiedy w kraju na stacjach wodowskazowych przepływy w rzekach spadają poniżej przepływu średniego i notuje się suszę hydrologiczną jest możliwa powódź sprzed 21 lat? Tak.
Powodzie błyskawiczne charakteryzują się bardzo szybkim przebiegiem, a czas koncentracji fali powodziowej wynosi do kilku godzin po wystąpieniu opadów nawalnych. Występują one w małych zlewniach a ich zasięg nie przekracza często 100 km2 (w połowie badanych przypadków nie wynosi więcej niż 25 km2). Często powodowane one są intensywnym opadem burzowym pochodzącym z chmur Cumulonimbus (Cb) występujących w jednorodnych masach powietrza i w strefach frontu chłodnego oraz z chmur Nimbostratus (Ns) frontu ciepłego i niżowych układów barycznych, a ich natężenie potęgować może orografia terenu. Do głównych przyczyn powodzi błyskawicznych zalicza się także nachylenie terenu warunkujące szybkość przepływu wody i zalanie gruntu, obniżanie zdolności retencyjnej (tzw. betonoza) oraz niewłaściwe gospodarowanie wodami opadowymi na obszarach miejskich.
Literatura:
Franczak P., 2014, Rola wielkich wezbrań powodziowych w kształtowaniu życia ludności w zlewni górnej Skawy od XV wieku [w:] P. Krąż (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, I G i G P U J, Kraków, 117–129.
Bryndal T., 2014b, Znaczenie map zagrożenia oraz ryzyka powodziowego w ograniczeniu skutków powodzi błyskawicznych w miastach [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w mieście, I G U J K, Kielce, 29–37.
Oprac. Radosław Droździoł | Centrum Modelowania Meteorologicznego, IMGW-PIB.
Dane: IMGW-PIB.
Zdjęcie główne: Don Lodge | Unsplash.
