AUTOR:
Mirosław Miętus, IMGW-PIB/Centrum Badań i Rozwoju
Na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół: D. Biernacik, A. Chodubska, M. Marosz, IMGW-PIB/Centrum Badań i Rozwoju
TEMPERATURA POWIETRZA
Średnia obszarowa temperatura powietrza w grudniu 2021 r. w Polsce wyniosła –0,6°C i była o 0,8 stopnia niższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny grudzień należy zaliczyć do miesięcy lekko chłodnych. Najcieplejszym regionem Polski był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowobałtyckich, ale nawet tu średnia obszarowa temperatura powietrza (0,4°C) była aż o 1,2°C niższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako chłodne. Najchłodniejszym regionem była wschodnia część Pasa Pojezierzy – tam średnia temperatura powietrza wyniosła –2,1°C.
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., grudzień 2021 r. plasuje się na 49. pozycji. Był to szesnasty najcieplejszy grudzień w XXI wieku (chłodniejszy aż o 5,1 stopnia od najcieplejszego grudnia 2015 r.). Najchłodniejszy grudzień od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1969 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –7,5°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w grudniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza na całym obszarze Polski malały od zachodu w kierunku wschodnim i południowym. Najchłodniejszymi regionami Polski była północno-wschodnia Polska (Suwałki i okolice) i wyższe partie obu pasm górskich. Najcieplej były w zachodniej części Wybrzeża i wzdłuż zachodniej granicy kraju do wysokości Zielonej Góry.
Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od –2,5°C do 0,0°C. Obszar położony w północno-wschodniej części kraju był chłodniejszy od normy o ponad 2,0°C.
Najwyższą wartość temperatury powietrza (14,6°C) odnotowano 31 grudnia w Zielonej Górze (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Był to najcieplejszy dzień miesiąca – na wszystkich stacjach synoptycznych wartości absolutnego maksimum temperatury powietrza przekraczały 9°C.
Najniższą wartość temperatury powietrza (–17,8°C) zanotowano 27 grudnia w Pile; tego dnia na większości stacji synoptycznych wystąpiły minima miesięczne. 21 grudnia na Kasprowym Wierchu termometr pokazał –17,3°C, a 26 grudnia na Śnieżce –16,0°C.
W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 95% widoczny był wyraźny gradient temperatury maksymalnej – jej wartości malały od południowego zachodu ku północnemu wschodowi. Przestrzenny rozkład kwantyla 5% temperatury minimalnej miał zupełnie innych rozkład przestrzenny.
W grudniu średnie dobowe wartości temperatury powietrza mieściły się zazwyczaj między wartościami kwantyli 5% i 95% temperatury średniej (wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020). Na podkreślenie zasługuje epizod gwałtownego ocieplenia, który wystąpił pod koniec miesiąca, kiedy w ciągu 2 dni temperatura średnia wzrosła od wartości bliskiej kwantylowi 5% do wartości istotnie przewyższającej wartość kwantyla 95% tego elementu. Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w grudniu 2021 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na nieco powyżej 1,4°C.
Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju. Najsilniejszy wzrost temperatury powietrza w grudniu występuje na Pojezierzach (blisko 1,8°C), najsłabszy – na Wyżynach i w Karpatach (do 1,0°C).
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w grudniu w Polsce wyniosła 29,5 mm, co stanowiło 76% normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony grudzień należy zaliczyć do miesięcy suchych.
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1966 r., grudzień 2021 r. plasuje się na 43. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był grudzień 2005 r. (ze średnią sumą 77,1 mm), najmniej – w 1972 r. (zaledwie 6,4 mm).
Sumy opadów w grudniu 2021 r. wyniosły od nieco powyżej 5 mm do blisko 120 mm, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. Najwyższe sumy miesięczne odnotowano w Tatrach. Opady w grudniu zawierały się w przedziale 40-140% normy wieloletniej (1991-2020). Rozkład anomalii odzwierciedlał przestrzenny rozkład opadów.
Skumulowane sumy opadów atmosferycznych (od stycznia 2021 r.) na poszczególnych stacjach obrazują sytuację w zakresie zasilania opadowego. Widać, że na niektórych stacjach występuje deficyt, a na innych nadmiar opadów.
Oprac. Mirosław Miętus, na podstawie materiałów przygotowanych przez zespół:
D. Biernacik, A. Chodubska, M. Marosz | Centrum Badań i Rozwoju, IMGW-PIB.
Zdjęcie główne: John Schnobrich | Unsplash.
