Światowy Kongres Meteorologiczny to zgromadzenie ogólne delegatów, reprezentujących wszystkich członków WMO, które zbiera się na sesjach zwyczajnych raz na cztery lata. W tym roku Cg-19 odbywa się w dniach 22 maja do 2 czerwca w Międzynarodowym Centrum Konferencyjnym w Genewie. Kongres poprzedziła 43. Sesja Komitetu Finansowego (Financial Advisory Committee, FINAC), otwarta dla wszystkich członków WMO, która zmierzyła się z wyzwaniami ukształtowania propozycji budżetu Organizacji na kolejne cztery lata 2024-2027. Za nami pierwsze Kongresowe ustalenia i decyzje dotyczące m.in. globalnego systemu monitoringu gazów cieplarnianych oraz dostępności do danych pomiarowo-obserwacyjnych. W obradach jak zawsze uczestniczą przedstawiciele IMGW-PIB.
Global Greenhouse Gas Monitoring Infrastructure to jedna z priorytetowych inicjatyw WMO (pisaliśmy o niej w magazynie Obserwator już kilka tygodni temu po zakończeniu 76. Rady Wykonawczej WMO), która doczekała się ostatecznego zatwierdzenia podczas pierwszych dni Kongresu. W sensie funkcjonalnym będzie to globalna sieć, umożliwiająca dokładniejsze monitorowanie i mierzenie stężenia gazów cieplarnianych w szeroko rozumianym systemie naszej planety. Zarządzane siecią powierzono Global Greenhouse Gas Watch (G3W), która właśnie otrzymała pozytywną rekomendację Cg-19. W Rezolucji Kongresu wskazano na „rosnącą potrzebę monitorowania gazów cieplarnianych dla lepszego zrozumienia funkcjonowania systemów ziemskich” oraz „pilną potrzebę wzmocnienia podstaw naukowych działań mitygacyjnych podejmowanych przez strony Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) i Porozumienia Paryskiego”.
„Wiemy że koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze jest na rekordowym poziomie, wyższym niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 800 tys. lat”. – powiedział prof. Petteri Taalas, sekretarz generalny WMO (SG WMO). – „Wzrost poziomu dwutlenku węgla w latach 2020-2021 był wyższy niż średnie tempo wzrostu w ciągu ostatniej dekady, a koncentracja metanu zwiększyła się rok do roku bardziej niż od rozpoczęcia pomiarów. Tymczasem nasza wiedza o roli obiegu węgla w funkcjonowaniu oceanów, biosfery i obszarów wiecznej zmarzliny nie jest pełna i wystarczająca. Dlatego musimy podjąć działania w zakresie głębszego i dokładniejszego monitorowania CO2, tak aby móc w naszych badaniach i predykcjach uwzględnić naturalne źródła gazów cieplarnianych oraz określić zdolność magazynowania węgla przez środowisko w przyszłości. To niezwykle ważne informacje w kontekście wdrażania zapisów Porozumienia Paryskiego”.
To właśnie wspomniany przez prof. Taalasa, ciągle jeszcze mocno niepewny, sposób szacowania niektórych strumieni gazów cieplarnianych był jedną z najważniejszych przyczyn decyzji o powstaniu G3W. System ma opierać się na czterech głównych komponentach:
• zestawie powierzchniowych i satelitarnych obserwacji stężeń gazów CO2, CH4 i N2O wraz z uzupełniającymi danymi o wartościach zmiennych meteorologicznych, oceanicznych i lądowych, wymienianych na poziomie międzynarodowym w możliwie jak najkrótszym czasie;
• wstępnych szacunkach emisji gazów cieplarnianych, opartych na danych dotyczących działalności i modelach;
• zestawie globalnych modeli systemu Ziemi o wysokiej rozdzielczości, reprezentujących cykle gazów cieplarnianych;
• powiązanych z modelami systemach asymilacji danych, optymalnie łączących obserwacje z obliczeniami modelowymi w celu generowania produktów o dużej dokładności.
Łatwiejszy powszechny dostęp do danych
WIS 2.0 to budowany od lat nowy system informacyjny, który zwłaszcza w następnych dekadach, w obliczu stopniowego wyłączania obecnego GTS, będzie stanowił absolutną podstawę wymiany międzynarodowych danych meteorologicznych, hydrologicznych, klimatycznych i oceanicznych. Zatwierdzenie kolejnego etapu tworzenia WIS 2.0 oznacza faktyczne przyjęcie otwartych standardów i technologii sieciowych w celu ułatwienia udostępniania coraz większej ilości różnorodnych danych w czasie rzeczywistym.
Jak mówi Michel Jean, przewodniczący Komisji WMO ds. Obserwacji, Infrastruktury i Systemów Informacyjnych (INFCOM): „To spełnienie marzeń. Pod koniec lat 90. powstała idea, a dziś staje się ona rzeczywistością. To niezwykłe osiągnięcie”.
Faza pilotażowa WIS 2.0 rozpoczęła się w grudniu 2022 roku potrwa do końca 2023 roku. Wdrożeniu WIS 2.0 towarzyszą szkolenia i warsztaty. Nowa infrastruktura będzie stopniowo zastępować Globalny System Telekomunikacyjny (GTS). Użytkownicy WIS 2.0 uzyskają dostęp do danych za pomocą subskrypcji Global Brokera, która powiadomi ich o możliwości pobrania kolekcji z Global Cache lub od dostawcy danych. Będzie również opcja dostępu bezpośredniego poprzez Web API – interfejs programowania aplikacji, który pozwoli na przetwarzanie lub wizualizację danych z wykorzystaniem własnego oprogramowania. Warto dodać, że IMGW-PIB już zaangażował się do implementacji WIS 2.0 poprzez umiejętnie podjęte działania komórki IT.
WHO i WMO zacieśniają współpracę w obszarze zdrowia i klimatu
Światowy Kongres Meteorologiczny zgodził się na zwiększenie poziomu usług WMO, które mają wspomagać ochronę zdrowia publicznego w obliczu zagrożeń związanych ze zmianą klimatu. To odpowiedź na rosnące obawy społeczności międzynarodowej wobec negatywnego wpływu ekstremalnych temperatur, susz, powodzi, burz oraz zanieczyszczenie powietrza nie tylko na życie i zdrowie ludzi, ale także na infrastrukturę zdrowotną. Szczególną uwagę podczas sesji Kongresu zwrócono na wzrost zachorowań na choroby o podłożu klimatycznym, jak malaria i gorączka denga. Rezolucja zatwierdzona podczas Cg-19 zakłada przyśpieszenie wdrażania rozwiązań ratujących życie, które mają być m.in. elementem inicjatywy Early Warnings for All.
Przyjęty przez Kongres dziesięcioletni plan (2023-2033) ma na celu osiągnięcie „lepszego zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi stojących w obliczu istniejących i pojawiających się ekstremalnych zjawisk pogodowych, zmian klimatu i zagrożeń środowiskowych poprzez skuteczną integrację nauki i usług dotyczących klimatu, środowiska i zdrowia”. To kolejna wspólna inicjatywa WMO i WHO, które za pośrednictwem Biura ds. Klimatu i Zdrowia prowadzą coraz większą liczbę skoordynowanych projektów i programów. W ramach tej współpracy powstał m.in. portal ClimaHealth, oferujący kompleksową obsługę w zakresie informacji na temat klimatu i zdrowia.
Długookresowe stacje pomiarowe na wagę złota
Prezydent WMO Gerhard Adrian wręczył świadectwa uznania 118 stacjom pomiarowo-obserwacyjnym, których działalność trwa od co najmniej stu lat. Światowa Organizacja Meteorologiczna do tej pory uhonorowała w ten sposób blisko 300 stacji meteorologicznych, lecz w tym roku na liście znalazły się po raz pierwszy stacje hydrologiczne i morskie. W ten sposób Kongres, idąc za radą komisji INFCOM, zdecydował się zwrócić uwagę na rolę długoterminowych obserwacji pogody w monitorowaniu zmiany klimatu i zachęcić rządy państw do ochrony tego ważnego dziedzictwa naukowego. Długookresowe stacje wnoszą bowiem istotny wkład w zrozumienie systemu klimatycznego i dostarczają informacji do międzynarodowych mechanizmów, takich jak Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmiany Klimatu (UNFCCC). Oprócz dostarczania spójnych danych, wiele stuletnich stacji obserwacyjnych uczestniczy również w systemie WMO World Weather Watch, zapewniając codzienny dostęp do wiarygodnej informacji pogodowej na całym świecie.
Historia skoordynowanych obserwacji pogody w ramach zintegrowanej i spójnej sieci sięga XVII wieku, kiedy to w 1781 roku Societas Meteorologica Palatina rozpoczęła systematyczne pomiary meteorologiczne w Europie. Warto dodać, że jedną ze stacji sieci był Żagań, wówczas Sagan, na Dolnym Śląsku.
Utrzymanie funkcjonowania stacji przez ponad 100 lat to duże wyzwanie. Wymaga wykwalifikowanej kadry, środków finansowych, odpowiedniego sprzętu oraz – co chyba najważniejsze – poświęcenia i zaangażowania, szczególnie w trudnych warunkach środowiskowych Arktyki i Antarktydy. Niestety zbyt wiele starych stacji pogodowych jest zamykanych z powodu ograniczeń budżetowych lub rozwoju miast. Inicjatywa Centennial Observing Stations WMO ma na celu podniesienie świadomości na ten temat i zachęcenie rządów na całym świecie do ochrony tych cennych zasobów.
Early Warnings for All (EW4All) i Global Basic Observation Network (GBON) jeszcze w konsultacjach
W następnym, już zapewne pokongresowym, komunikacie liczymy na pełne przedstawienie sposobów przyjęcia i planowanej realizacji stale dyskutowanych, ale za to najważniejszych wśród zaplanowanych na tegoroczny Kongres inicjatyw WMO, jakimi są EW4All i GBON. Program Early Warnings for All, ogłoszony wiosną 2022 roku przez Sekretarza Generalnego ONZ, zakłada powstanie do 2027 roku zintegrowanego światowego systemu ostrzegania przed wieloma zagrożeniami, głównie pogodowymi i klimatycznymi. Przygotowaniem planu wdrożenia tej inicjatywy zajęła się WMO, jako instytucja nadzorująca implementację jednego z kilku głównych filarów całego systemu. EW4All ma opierać się bowiem na rozwoju kilku kluczowych obszarów systemu wczesnego ostrzegania przed wieloma zagrożeniami: budowie wiedzy o ryzyku wystąpienia zjawiska i związanych z nim zagrożeniach, doskonaleniu systemu monitorowania, detekcji, przetwarzania i prognozowania zagrożeń oraz ich konsekwencji, zwiększaniu odporności przy jednoczesnej identyfikacji i ocenie wrażliwości oraz poprawie komunikacji. Istotne znaczenie dla EW4All ma efektywne wdrożenie inicjatywy GBON (Global Basic Observation Network), zmierzającej do optymalizacji globalnej sieci pomiarowo-obserwacyjnych we wszystkich wymaganych skalach przestrzennych.
Więcej o 19. Światowym Kongres Meteorologicznym na stronach WMO https://public.wmo.int/en/about-us/governance/cg-19.
Oprac. Redakcja.
Zdjęcie główne: Lukas Blaskevicius | Unsplash.
