Burzowe rekordy i bezpieczeństwo

W 2018 roku w południowej Brazylii czujnik GLM na amerykańskim satelicie geostacjonarnym GOES-16/17 zanotował pojedynczy piorun rozciągający się na 709 km długości (to niemal tyle, ile wynosi odległość od Świnoujścia do Leska). Całkowity czas wyładowania trwał przeszło 11,36 sekundy. Międzynarodowa Organizacja Meteorologiczna potwierdziła to zdarzenie – jest to aktualny rekord długości pioruna. Nie tak rozciągnięty, ale dłużej trwający był piorun zaobserwowany przez ten sam czujnik w północnej Argentynie. Jego rozbłysk trwał 16,73 sekundy (szacowana długość to 473 km). Jak rejestruje się takie zjawiska? Niezbędne było uruchomienie czujnika GLM, który z orbity geostacjonarnej monitoruje rozbłyski wyładowań elektrycznych z zadziwiającą częstością 500 klatek na sekundę. Obecnie takie czujniki monitorują obszar obu Ameryk, jednak niebawem możemy spodziewać się uruchomienia podobnych instalacji (Lightning Imager) w europejskiej sieci, w związku z pojawieniem się satelitów Meteosat trzeciej generacji (planowane umieszczenie na orbicie w 2022 roku).

AUTORZY:
Mateusz Barczyk, IMGW-PIB/Centrum Meteorologicznej Osłony Kraju
Jakub Gawron, IMGW-PIB/Centrum Meteorologicznej Osłony Kraju

Świat

• Na świecie najbardziej niszczące burze towarzyszą cyklonom tropikalnym. Należy jednak pamiętać, że mamy tu do czynienia ze zjawiskami wielokrotnie bardziej złożonymi niż pojedyncza burza. Cyklony powodują powstawanie potężnych fal i podniesienie się poziomu morza. W 1970 roku w Bangladeszu pięciometrowa fala uderzyła w wybrzeże i spowodowała śmierć setek tysięcy ludzi. Ten sam kraj, ale blisko 100 lat wcześniej (1873), nawiedziło niszczycielskie tornado – szacuje się, że podczas tego zdarzenia zginęło około 1300 osób.
• Najtragiczniejsze w przebiegu uderzenie pioruna miało miejsce w Egipcie w 1994 roku. W wyniku wyładowania doszło do zapalenia się zbiorników z paliwem. Płonąca benzyna, niesiona przez wodę opadową, dotarła do pobliskiej wioski. W wyniku pożaru zginęło tam 469 osób. Znacznie mniejszy zasięg rażenia ma pojedynczy piorun. Jednak nieodpowiednie schronienie się przed nim może mieć tragiczne konsekwencje. Tak stało się w Zimbabwe, gdy grupa ludzi uciekła przed burzą do nieuziemionej chaty. Piorun uderzył w budynek i zabił 21 osób.
• Najpotężniejszą gradzinę zanotowano w 1986 roku w Bangladeszu. Ważyła przeszło kilogram. W trakcie burzy, która stworzyła tak ekstremalne lodowe pociski, zginęło 86 osób.

Polska

• Najsilniejsza trąba powietrzna, o sile F4 w skali Fujity, została zanotowana w Lublinie 20 lipca 1931 roku – zginęło wówczas 6 osób. Najwięcej ofiar (13 osób) pochłonęła trąba, która dotknęła Krosno Odrzańskie 14 maja 1886 roku. Według autorów pracy „Deadly Tornadoes in Poland from 1820 to 2015” w Polsce w latach 1829-2012 wystąpiło 37 trąb powietrznych, które spowodowały śmierć ponad 100 osób.
• Jeśli chodzi o burzowe porywy wiatru, najsilniejszy zanotowany przypadek to 44,5 m/s, czyli 160 km/h (z 6 na 7 sierpnia 2012 roku, wieś Sudół koło Jędrzejowa).
• Największa zanotowana wielkość gradziny wystąpiła w trakcie burzy w Gorzowie Wielkopolskim 11 czerwca 2019 roku. Zmierzono wówczas grad o średnicy 12 cm.
• Ponieważ przez lata bardzo zmieniły się techniki detekcji i raportowania zjawisk burzowych, a informacje o skutkach tego typu zdarzeń są coraz dokładniejsze, bardzo trudno jest wskazać jedną, najsilniejszą burzę. Tragiczne konsekwencje miała burza z 22 sierpnia 2019 roku. W Tatrach zginęło wówczas pięć osób, a ponad sto zostało rannych, mimo że zjawisko z punktu widzenia meteorologii nie było silne. To pokazuje, jak ważny jest czynnik ekspozycji na burze oraz edukacja społeczeństwa na temat zagrożeń i sposobów postępowania w sytuacji ekstremalnej. Dlatego Światowa Organizacja Meteorologiczna rekomenduje zmianę w przekazie informacji, obecnie ukierunkowanej na prezentowanie jedynie parametrów pogodowych, ku modelowi szerokiej analizy potencjalnych skutków groźnych zjawisk pogodowych.

Burzowy survival od IMGW-PIB

Burza jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym i często gwałtownym. Zawsze niesie zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Co więc robić, gdy burza zaskoczy nas poza domem? Przygotowaliśmy kilka wskazówek, jak powinniśmy się wówczas zachować.

Burza w górach

• Jeśli burza jest jeszcze w pewnej odległości od Ciebie, jak najszybciej zejdź w niższe partie gór.
• Unikaj przebywania w pobliżu szczytów i grzbietów górskich.
• Jeśli nie masz możliwości zejść niżej, kucnij i trzymaj kolana i kostki złączone. Najlepiej zrób to na czymś, co odizoluje Cię od podłoża, np. plecaku, który nie ma metalowych elementów (np. stelaża).
• Nie kładź się na ziemi! W ten sposób tylko zwiększasz powierzchnię styku z ziemią, w którą może uderzyć piorun.
• Jeśli jesteś w grupie, rozejdźcie się by zachować między sobą kilkumetrową odległość. Nawet jeśli jedna osoba zostanie porażona, inni będą mogli udzielić jej pomocy.
• Usuń z ubrania wszelkie metalowe przedmioty (np. karabińczyki).
• Nie trzymaj się łańcuchów i innych metalowych przedmiotów (np. kijków trekkingowych), po których może rozejść się ładunek elektryczny z wyładowania.
• Nie chowaj się pod drzewami. Ze względu na swoją wysokość pełnią funkcję masztów, które są potencjalnym celem dla piorunów.

Burza nad wodą:

• Natychmiast wyjdź z wody.
• Jeśli znajdujesz się na łódce, kieruj się jak najszybciej do brzegu i zejdź na ląd.
• Nie spaceruj po plaży – mokry piasek przenosi ładunek elektryczny.
• Nie szukaj schronienia pod drzewami i słupami lub konstrukcjami, które nie są stabilne.
• Postaraj się znaleźć bezpieczne schronienie – schowaj się w budynku, pod mostem, wiaduktem czy przepustem.

W otwartym terenie:

• Jak najszybciej znajdź bezpieczne schronienie.
• Unikaj przebywania pod drzewami, słupami i na otwartej przestrzeni.
• Jeśli w pobliżu nie ma żadnego schronienia, znajdź obniżenie terenu i kucnij tam ze złączonymi nogami.
• Jeśli przebywasz w grupie, nie stawajcie razem, ale zachowajcie od siebie odległość kilku metrów.
• Jeśli jesteś w podróży, pozostań w samochodzie, ale nie zatrzymuj go w pobliżu drzew, które w wyniku burzy mogą przewrócić się na pojazd.

STARAJ SIĘ UNIKAĆ SYTUACJI, W KTÓREJ PODCZAS BURZY PRZEBYWASZ POZA BEZPIECZNYM MIEJSCEM SCHRONIENIA. W TYM CELU SPRAWDZAJ PROGNOZY POGODY, OSTRZEŻENIA I KOMUNIKATY. OBSERWUJ NIEBO, BY Z WYPRZEDZENIEM REAGOWAĆ NA ZBLIŻAJĄCE SIĘ ZAGROŻENIE.

Wszelkie niezbędne informacje znajdziesz w nowym serwisie pogodowym IMGW-PIB: meteo.imgw.pl oraz na profilu facebookowym: Burza-Alert-IMGW.

Zdjęcie główne: Max Bender | Unplash