Opracował zespół Zakładu Meteorologii i Klimatologii IGMW-PIB w składzie: dr Dawid Biernacik, mgr inż. Kamila Wasielewska, mgr Michał Kitowski, mgr Klaudia Kusek.
Za nami najcieplejszy styczeń w historii pomiarów instrumentalnych, ze średnią temperaturą powietrza przy powierzchni Ziemi wynoszącą 13,23°C, czyli o 0,79 stopnia wyższą od średniej dla stycznia w latach 1991-2020. Ciepło było również w Europie, średnia temperatura wyniosła 1,80°C (o 2,51 stopnia wyższa od średniej – cieplej było jedynie w styczniu 2020 r., kiedy to temperatura była wyższa o 2,64 stopnia od średniej.
Pomimo ogólnie wysokiej średniej obszarowej temperatury powietrza w Europie (szczególnie we wschodniej części kontynentu), analiza przestrzenna dla stycznia 2025 r. wskazuje również obszary o ujemnej anomalii w okolicach północnej Francji, Wielkiej Brytanii i Islandii.
TEMPERATURA POWIETRZA
Średnia obszarowa temperatura powietrza w styczniu 2025 r. wyniosła w Polsce 2,0°C i była o 3,2 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny styczeń należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych. Najcieplejszym regionem w kraju był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowo-Bałtyckich, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza (2,5°C) była o 2,2 stopnia wyższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano w tym regionie klimatycznym jako bardzo ciepłe. Najchłodniejszym regionem były Sudety – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 1,2°C, a warunki termiczne sklasyfikowano jako bardzo ciepłe. Najwyższą anomalię względem okresu normalnego (3,8°C) zanotowano natomiast w Karpatach.
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., styczeń 2025 r. plasuje się na 7. pozycji. Najchłodniejszy styczeń od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1987 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –10,7°C, natomiast najcieplejszym był styczeń 2007 (3,7°C).
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w styczniu pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na obszarze całego kraju dodatnie. Jedynie w Sudetach i Karpatach średnia miesięczna temperatura powietrza była ujemna. Najcieplej było na Helu i w Ustce (3,0°C), najchłodniej zaś w Zakopanem (0,4°C). W szczytowych partiach pasm górskich średnie miesięczne wartości temperatury były oczywiście najniższe (Śnieżka: –3,5°C, Kasprowy Wierch: –4,3°C).
Wartości anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierały się w granicach od 1,3°C do 4,7°C. Anomalie temperatury były najmniejsze na północnym zachodzie i rosły ku wschodowi. Najwyższą wartość temperatury powietrza (15,8°C) odnotowano 28 stycznia w Tarnowie (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Warto odnotować, że w dniach 19-20 i 25-30 stycznia najwyższe wartości temperatury stycznia wystąpiły niemal na wszystkich stacjach w Polsce. Najchłodniej (poza stacjami górskimi) było 5 stycznia w Nowym Sączu (–13,6°C). Najniższą wartość temperatury na Śnieżce zarejestrowano 4 stycznia (–12,4°C), a na Kasprowym Wierchu 5 stycznia (–15,2°C). Generalnie najniższe temperatury w styczniu notowano w dniach 4-5, 13-14 i 19-22.
Przestrzenne zróżnicowanie wartości kwantyla 95% temperatury charakteryzuje się wyraźnym gradientem temperatury skierowany jest wzdłuż osi S–N. Jego wartości wahają się między 5,4°C a 13,9°C. Przestrzenne zróżnicowanie wartości kwantyla 5% temperatury pokazuje znaczną zmienność najniższych wartości temperatury minimalnej na obszarze kraju najwyraźniej uwidaczniającą się w jego południowej i wschodniej części. Wartości 5% kwantyla temperatury minimalnej zawierają się między –14,7°C a –1,3°C.
Pod względem przebiegu średniej dobowej temperatury powietrza styczeń 2025 r. należy zaliczyć do miesięcy o znacznym zróżnicowaniu. W 1. dekadzie miesiąca średnia dobowa temperatura w Polsce na kilka dni spadła poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, by następnie gwałtownie wzrosnąć osiągając przy tym próg 5°C. W 2. dekadzie stycznia wartości temperatury utrzymywały się blisko wartości średniej. Koniec miesiąca przyniósł znaczne ocieplenie – z przekroczeniami wartości kwantyla 95% sięgającymi nawet 7,5°C. Tegoroczny styczeń w Polsce należy zaliczyć do miesięcy anomalnie ciepłych.
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w styczniu 2025 r. kontynuowany (0,41°C/10 lat). Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na ponad 3,0°C. Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju, jednak we wszystkich regionach odnotowuje się wzrost temperatury (najsilniejszy na Podkarpaciu, 0,47°C/10 lat).
OPADY ATMOSFERYCZNE
Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w styczniu 2025 r. wyniosła w Polsce 33,6 mm i była o 2,7 mm niższa od normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej miniony styczeń należy zaliczyć do miesięcy przeciętnych (92,5% normy).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1951 r., styczeń 2025 r. plasuje się na 40. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był styczeń 2007 r. (ze średnią sumą 85,6 mm), najmniej – w 1997 r. (zaledwie 7,0 mm).
Sumy opadów w styczniu 2025 r. wyniosły od jedynie poniżej 10 mm na stacji synoptycznej w Legnicy do ponad 100 mm na Śnieżce i Kasprowym Wierchu, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. W północno-zachodniej części kraju, a także w Tatrach oraz na stacji synoptycznej w Sandomierzu, wysokości opadów przekroczyły normę wieloletnią (1991-2020), natomiast w pozostałych częściach kraju były do niej zbliżone lub niższe. Zawierały się one w przedziale od zaledwie 38,1% normy w Legnicy aż do 189,7% normy w Gdańsku–Świbnie.
Przebieg skumulowanej średniej obszarowej sumy opadu w Polsce w styczniu 2025 r. można podzielić na trzy okresy: początkowy wzrost wartości sięgających kwantyla 95% do połowy miesiąca, okres o niskich sumach opadów, ze spadkiem wartości poniżej średniej z wielolecia 1991-2020, oraz ponowny delikatny wzrost wartości pod koniec miesiąca.
Wysokość opadów atmosferycznych w styczniu charakteryzuje się dużą zmiennością z roku na rok, ale widoczny jest niewielki trend wzrostowy. Od 1951 r. wysokość opadów w styczniu zwiększyła się o ponad 10 mm, co odpowiada 27 proc. normy z lat 1991-2020.
Niezwykle ciekawych informacji dostarcza nam analiza parowania potencjalnego, obliczanego na podstawie standardowych danych meteorologicznych, jak również klimatycznego bilansu wodnego (KBW), będącego różnicą pomiędzy wysokością opadów a wielkością parowania. W styczniu 2025 r. wartości parowania potencjalnego były stosunkowo niewielkie, jednak o wyraźnym południkowym zróżnicowaniu. Najwyższe wartości osiągające 16 mm wystąpiły na Dolnym Śląsku, w Sudetach oraz na Podkarpaciu, natomiast najniższe w północno-wschodniej części kraju. Klimatyczny Bilans Wodny osiągał największe wartości (około 110 mm) na Wybrzeżu oraz w Tatrach. Ujemne wartości sięgające –10 mm odnotowano na Dolnym Śląsku oraz w okolicach Tarnowa.
