Rok 2016, gdy prof. Taalas rozpoczynał mandat szefa Światowej Organizacji Meteorologicznej, ogłoszono najcieplejszym okresem w historii obserwacji. Ośmioletnia kadencja Sekretarza Generalnego ubiegła pod znakiem kolejnych rekordów i kończy się w roku 2023, który prawdopodobnie przejdzie do historii ze względu na najwyższą średnią temperaturę globalną od czasu rozpoczęcia pomiarów.
Okres 2016-2023 zapisze się w dziejach naszej planety przyśpieszeniem wzrostu poziomu morza, zwiększaniem się temperatury i zakwaszenia oceanów oraz minimalnych zasięgiem lodu morskiego. Jednocześnie wzrosła intensywność i częstotliwość fal upałów, a intensywne opady deszczu stały się jeszcze bardziej ekstremalne, powodując niszczycielskie powodzie na całym świecie. Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze ziemskiej zwiększyło się z 403,6 p.p.m. w 2016 roku do 417,9 p.p.m. w roku 2022 i nadal rośnie. W ciągu ostatnich dwóch lat kadencji prof. Taalasa szwajcarskie lodowce straciły 10 proc. swojej objętości i większość z nich do końca tego stulecia prawdopodobnie zniknie. W mijającym roku ekstremalne zjawiska pogodowe spowodowały ogromne straty społeczne i ekonomiczne na każdym zamieszkałym kontynencie.
„Opuszczam WMO z prośbą do światowych przywódców, aby w swoich działaniach opierali się na dowodach naukowych i wsłuchiwali się w głos płynący z Organizacji Narodów Zjednoczonych, która jest zaangażowana w budowanie dobrobytu obywateli na całym świecie. Jesteśmy dumni z naszego mandatu, ale aby odnieść sukces, potrzebujemy Waszego wsparcia”. – powiedział prof. Taalas. – „Doświadczenie i usługi WMO oraz społeczności naukowej nigdy nie były bardziej potrzebne do stawienia czoła zmianom klimatycznym, które stanowią największe wyzwanie dla ludzkości. Porozumienie zawarte podczas COP28 w Dubaju ma charakter historyczny, ponieważ po raz pierwszy uznaje potrzebę odejścia od paliw kopalnych. To ważny krok we właściwym kierunku, ale nie ostateczny cel. Musimy pilnie zmniejszyć produkcję i zużycie paliw kopalnych oraz przyspieszyć przejście na energię odnawialną. Czas ucieka”.
Według roboczego raportu WMO o stanie klimatu, opublikowanego na COP28, średnia globalna temperatura powietrza na koniec października była o około 1,40 st. Celsjusza (z marginesem niepewności ±0,12°C) wyższa od poziomu z okresu przedindustrialnego z lat 1850-1900. Za nami także najcieplejszy listopad w historii. W styczniu 2024 roku WMO opublikuje ostateczne skonsolidowane dane dotyczące temperatury, oparte na sześciu międzynarodowych zbiorach danych.
Rosnąca liczba ekstremalnych zjawisk pogodowych i rosnące straty gospodarcze uwypukliły potrzebę stworzenia – pod auspicjami Sekretarza Generalnego ONZ Antonio Guterresa – specjalnego programu wczesnego ostrzegania znanego jako Early Warnings for All, którego przygotowanie powierzono Światowej Organizacji Meteorologicznej.
„W ciągu ostatnich ośmiu lat uratowaliśmy życie niezliczonej liczby osób dzięki wczesnym ostrzeżeniom i lepszemu zarządzaniu katastrofami opartemu na ryzyku. Inicjatywa Early Warnings For All ma na celu zapewnienie do końca 2027 wszystkim mieszkańcom Ziemi dostępu do informacji o zagrożeniami pogodowych i klimatycznych. Jesteśmy zdeterminowani, aby wdrożenie programu zakończyło się w założonym terminie”. – wyjaśnia prof. Taalas.
WMO uruchomiła również nową inicjatywę Global Greenhouse Gas Watch, torując drogę do wielostronnej współpracy na dużą skalę w celu wzmocnienia obserwacji i informowania o wielkości redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zdaniem odchodzącego Sekretarza Generalnego WMO: „Sektor prywatny wykazał się dużą aktywnością w zakresie rozwiązań klimatycznych, a ceny energii słonecznej i wiatrowej spadły i nadal będą spadać”.
Tylko w 2022 roku 83 proc. nowych mocy pochodziło ze źródeł odnawialnych, przy czym większość tego wzrostu zawdzięczamy rozbudowie fotowoltaiki i farm wiatrowych. Jak wynika z raportu WMO i Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej opublikowanego na COP28, obecnie około 30 proc. energii wytwarzanej na całym świecie pochodzi ze źródeł odnawialnych ze względu na szybkie jej wdrożenie w ostatniej dekadzie.
„Profesor Taalas wniósł olbrzymi wkład w istotną reformę WMO. Dzięki jego konsekwencji zmieniona została struktura organizacji i system zarządzania, co sprawiło że instytucja jest w stanie szybciej reagować na wyzwania jakie stawia przed naszą cywilizacją globalne ocieplenie klimatu”. – zwraca uwagę prof. Mirosław Miętus, Zastępca Dyrektora IMGW-PIB i Stały Przedstawiciel Polski w WMO. – „W czasie swoich dwóch kadencji Petteri Taalas wzmocnił prestiż Światowej Organizacji Meteorologicznej na forum międzynarodowym. Jest ona aktualnie najważniejszą organizacją naukowo-techniczną ONZ wspierającą procesy podejmowania decyzji w zakresie monitoringu klimatu oraz adaptacji do skutków współczesnego ocieplenia w oparciu o zweryfikowaną i naukowo potwierdzoną wiedzę”.
1 stycznia 2024 roku funkcję Sekretarza Generalnego obejmie Prof. Celeste Saulo z Argentyny. Petteri Taalas powróci na stanowisko dyrektora generalnego Fińskiego Instytutu Meteorologicznego.
Opracowanie: Redakcja, na podstawie doniesień prasowych WMO.
Zdjęcie główne: WMO.
