Średnia temperatura powietrza w marcu br. w Polsce, w odniesieniu do klimatologicznego okresu 1981-2010, była aż o 1.7°C wyższa. Był to kolejny z rzędu miesiąc określony przez klimatologów jako ciepły. Wg kwantylowej klasyfikacji warunków termicznych marzec 2020 zaliczyć należy do miesięcy bardzo ciepłych biorąc pod uwagę średnią dla Polski.
Warunki termiczne w poszczególnych regionach kraju zostały sklasyfikowane również jako cieplejsze od normy. Najcieplejszym regionem Polski była zachodnia część pasa Nizin, gdzie średnia obszarowa temperatura wynosiła 5,2°C (we wschodniej części tego regionu temperatura wynosiła 4,2°C). W pasie Pobrzeży średnia obszarowa temperatura wynosiła 4,3°C, w zachodniej części pasa Pojezierzy było to 4,7°C a we wschodniej części natomiast 3,8°C. Wartość średniej temperatury powietrza na obszarze Podkarpacia wynosiła 5,1°C oraz Karpat 4,0°C. Najchłodniej w marcu było na obszarze Sudetów, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła 3,8°C.
Wg klasyfikacji rangowej marzec 2020 roku był zaledwie 14. w rankingu uwzględniającym wartość średniej temperatury tego miesiąca od roku 1951.
Najcieplejszy marzec na obszarze Polski wystąpił w 1990 roku, kiedy średnia temperatura powietrza wynosiła 6,5°C. Z kolej najchłodniejszy marzec od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1952 i 1987 roku, kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wynosiła zaledwie – 2,5°C.
Analiza w oparciu o dane z poszczególnych stacji pokazuje przestrzenne zróżnicowanie temperatury w lutym (Mapa 1). Wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na obszarze całej Polski dodatnie (poza stacjami wysokogórskimi). Najcieplej było w zachodniej części kraju (poza pasem Przedgórza Sudeckiego i Sudetów). Temperatura powietrza malała przy przesuwaniu się na wschód, północny-wschód.
Mapa anomalii (Mapa 2) tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1981-2010 pokazuje, że wartości tego wskaźnika zawierały się między 0°C a 3°C a najsilniejsze anomalie temperatury wystąpiły na północnym-wschodzie kraju.
Najwyższą wartość temperatury powietrza w marcu odnotowano w południowej części Polski, gdzie 19 marca termometry maksymalne zarejestrowały wartości przekraczające 19,0°C. W Raciborzu zarejestrowano tego dnia 19,5°C, w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie z kolei termometry maksymalne zarejestrowały wartość 19,1°C. W dniu poprzedzającym w południowo-zachodniej Polsce maksymalne wartości temperatury były niewiele niższe (19,0°C we Wrocławiu). Absolutne minimum temperatury, wynoszące -16,7°C odnotowano natomiast na Kasprowym Wierchu 22 marca. Z kolei następnego dnia na Śnieżce zarejestrowano -14,5°C. Należy podkreślić także fakt, że marzec to miesiąc, w którym maksymalne wartości temperatury powietrza są nierzadko bliskie 20°C a minimalne spadają do blisko -20°C. Pod tym względem marzec 2020 roku był miesiącem typowym.
W marcu dobowe wartości temperatury powietrza układały się w pierwszej połowie miesiąca na większości stacji meteorologicznych powyżej średnich dobowych wartości tego elementu w wieloleciu 1981-2010. Jednak w 3. dekadzie miesiąca średnie dobowe wartości temperatury były już nierzadko niższe od normy wieloletniej.
Przez krótkie okresy dobowe wartości temperatury przyjmowały wartości powyżej kwantyla 90% dla tego elementu (Wykres 1). Na niewielkiej liczbie stacji odnotowano przypadki wystąpienia dni z temperaturą średnią dobową poniżej normy wieloletniej. Tego typu zjawisko nie miało charakteru ciągłego, utrzymywało się na danej stacji, co najwyżej przez dwa-trzy kolejne dni.
Dodatnia wartość anomalii temperatury powietrza w marcu 2020 roku utrwala silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski. Tylko od 1951 roku wzrost temperatury w marcu szacowany jest na blisko 3,0°C (Wykres 2).
Wartość współczynnika trendu jest bardzo podobna w kilku regionach klimatycznych tj. na Pojezierzach i Nizinach (wzrost o 3,2°C), w pasie Wyżyn wzrost o 2,9°C i na Podkarpaciu wzrost o 3,4°C. Z kolei w Sudetach wzrost średniej temperatury powietrza w marcu jest najsłabszy i wynosi od 1951 roku 2,3°C a w pasie Pobrzeży 2,7°C.
Marzec 2020 roku był ostatnim marcem w okresie 1991-2020. Jest, zatem możliwe wyznaczenie średniej wartości temperatury w marcu we wspomnianym wieloleciu. Średnia 30-letnia wartość temperatury powietrza w marcu dla obszaru całej Polski wynosi 4,5°C i jest wyższa od średniej dla poprzedniego okresu normalnego 1981-2010 aż o 1,7°C. Wartość ta przez kolejne 10 lat, tj. okres 2021-2030, będzie traktowana, jako tzw. norma klimatyczna dla tego miesiąca.
Rozpatrując opady atmosferyczne należy stwierdzić, że marzec 2020 roku był miesiącem generalnie bardzo suchym.
Na większości stacji synoptycznych odnotowane miesięczne sumy opadów były zdecydowanie poniżej normy wieloletniej (Wykres 3). O ile jeszcze w pierwszej dekadzie/połowie miesiąca występowały opady to w okresie dwóch kolejnych dekad opady były minimalne lub ich praktycznie nie było.
W konsekwencji można powiedzieć, że trwający od początku 2019 roku problem z zasilaniem opadowym utrwalił się. Skumulowany deficyt opadów nadał jest wysoki i w wielu miejscach przekracza 100 mm w okresie od stycznia 2019 roku. Stacjami o najsilniejszym deficycie opadów są m.in. Płock, Koło, Łódź i Kalisz (Wykres 4).
Na wielu stacjach silny deficyt opadów utrzymuje się od stycznia 2011 r (Wykres 5), gdzie wartość tego wskaźnika przekracza już jednoroczną normę opadową.
Oprac. Mirosław Miętus na podstawie materiałów przygotowanych przez: Danutę Czekierdę, Agnieszkę Wypych, Michała Marosza i Dawida Biernacika | IMGW-PIB
Zdjęcie główne: Ekaterina Novitskaya | Unsplash
