Od neutralności węglowej po gospodarkę o obiegu zamkniętym, od czystszego powietrza po czystszy transport – to ambitne cele środowiskowe i klimatyczne, które wyznaczyliśmy sobie w Europie. Z racji tego, że znaczna większość Europejczyków mieszka w miastach, to one muszą odgrywać decydującą rolę w osiąganiu unijnych celów zrównoważonego rozwoju. Pytanie brzmi: jak miasta mogą stać się zrównoważone?
Kilka dni temu ogłoszono zdobywcę nagrody Zielona Stolica Europy 2023, którą został Tallin. W ten sposób estońska metropolia dołączyła do grona innych europejskich miast – Sztokholmu, Hamburga, Kopenhagi, Grenoble, Lublany, Lizbony i Lahti – uhonorowanych tym wyróżnieniem. Z kolei miejscowości Valongo w Portugalii i Winterswijk w Holandii otrzymały Green Leaf Award 2022 dla miast o populacji od 20 do 100 tys. mieszkańców. To niezwykle inspirujące i wzbogacające móc obserwować działania podejmowane przez społeczności na rzecz adaptowania miast do nadchodzących wyzwań. Jednak droga do zrównoważonego rozwoju nie jest łatwa.
Miasta są domem dla około 75 proc. Europejczyków. To złożone systemy, które łączą mieszkańców i środowisko w żywym, nieustannie ewoluującym otoczeniu. Stanowią ważne ośrodki społeczne, kulturalne i gospodarcze, osadzone w otaczających je regionach. Pomimo tych wspólnych cech, każde miasto w Europie jest wyjątkowe ze względu na historię, geografię, mieszkańców i systemy społeczno-polityczne. Dlatego też wyzwania przed nimi stojące znacznie się różnią.
Niektóre miasta borykają się z problemem starzejącej się lub kurczącej populacji, podczas gdy inne notują stały wzrost mieszkańców. Na ich gospodarkę wpływa zarówno globalna kondycja różnych gałęzi przemysłu, turystyki czy rybołówstwa, jak też innowacje technologiczne działające niczym magnes przyciągający młode talenty z całej UE. Podobnie zróżnicowane relacje funkcjonują między miastami a środowiskiem.
Narzędzia takie jak European Air Quality Index i European City Air Quality pokazują, że nie wszyscy oddychamy tym samym powietrzem, co ma różne przyczyny i konsekwencje. Uzyskane w badaniach oceny i wskaźniki potwierdzają, że zmiana klimatu w różny sposób wpływa na poszczególne regiony i obszary miejskie. Miasta przybrzeżne, zwłaszcza na północno-zachodnim Atlantyku, będą narażone na coraz większe ryzyko wezbrań sztormowych, natomiast te na południu mogą borykać się z niedoborami wody i pożarami lasów. Nasze badania pokazują również, że niektóre społeczności i grupy, w szczególności osoby starsze, są bardziej narażone, ponieważ mogą być dotknięte wieloma zagrożeniami środowiskowymi, takimi jak zanieczyszczenie powietrza czy hałasem.
Pomimo swoich unikalnych cech, wszystkie miasta muszą podjąć działania w celu przygotowania się na wyzwania klimatyczne. Ta aktywność będzie miała kluczowe znaczenie dla realizacji europejskich celów neutralności klimatycznej, gospodarki o obiegu zamkniętym i ochrony różnorodności biologicznej. Zrównoważone miasta zapewnią czystsze i zdrowsze środowisko oraz lepsze możliwości społeczne i gospodarcze dla swoich mieszkańców.
Większość europejskich miast powstała w wyniku wielowiekowych procesów historycznych, a ich ulice, dzielnice i budynki odzwierciedlają to dziedzictwo. Istniejąca infrastruktura częściowo decyduje o tym, jak szybko możemy wymienić zasoby budowlane lub zmodernizować istniejące budynki, stworzyć nowe opcje transportu. W takich przypadkach osiągnięcie zrównoważonego rozwoju wymaga starannego rozważenia. Ostateczny cel może być taki sam, ale droga do jego osiągnięcia musi uwzględniać unikalny zestaw cech każdego miasta i stojących wyzwań.
W Europejskiej Agencji Środowiska pracujemy nad przygotowaniem wspólnych ram koncepcyjnych, które mają pomóc władzom miejskim i decydentom politycznym w projektowaniu miast zrównoważonych opartych na koncepcjach miasta o obiektu zamkniętym, miasta odpornego, niskoemisyjnego, zielonego, integrującego i miasta zdrowego.
Od tworzenia zielonych i niebieskich obszarów w centrum miasta, po integrację transportu publicznego z aktywnymi systemami mobilności, takimi jak ruch rowerowy i pieszy, lub opracowanie bardziej efektywnych systemów recyklingu. Istnieje wiele obszarów, w których możemy zrobić więcej, aby ukierunkować nasze miasta na zrównoważony rozwój. Szersze wykorzystanie osiągnięć technologicznych, takich jak pojazdy elektryczne czy praca zdalna, może przyspieszyć ten proces. Przykłady Zielonych Stolic Europy pokazują, że długoterminowa i spójna wizja, wspierana przez odpowiednie struktury zarządzania, wiedzę i dane, mogą zmieniać nasze miasta w nowoczesne i przyjazne mieszkańcom miejsca do życia.
Opracowano na podstawie https://www.eea.europa.eu/articles/sustainable-cities-transforming-europes-urban-landscapes
Zdjęcie główne: Andreas| Unsplash
