Według wstępnego raportu, którego fragmenty publikujemy poniżej, sukcesem zakończyły się testy eksperymentalnej metody SinStop, której celem było ograniczenie zakwitów złotej algi i śnięć ryb w Kanale Gliwickim. Podczas dwumiesięcznych badań zaobserwowano jednoznacznie pozytywny efekt zaproponowanego rozwiązania i nie stwierdzono negatywnego wpływu preparatu na organizmy zwierzęce. Zastosowanie tej metody na szeroką skalę może znacząco obniżyć ryzyko kolejnych katastrof ekologicznych.
Zjawisko śnięcia ryb w rzekach i zbiornikach wodnych stało się w ostatnim czasie ogromnym problemem środowiskowym i społecznym. Badania przeprowadzone przez naukowców i organizacje rządowe wykazały, że jedną z głównych przyczyn tego zjawiska jest glon Prymnesium parvum, zwany złotą algą. Specyficzny metabolizm tego gatunku, przejawiający się wytwarzaniem prymnezyny – silnej toksyny, prowadzi przy dużych zakwitach do śnięcia ryb. Aby przeciwdziałać temu zjawisku, zawiązano interdyscyplinarny zespół naukowców i ekspertów[i], który we współpracy z PGW Wody rozpoczął prace mające na celu rozwiązanie problemu. Pierwszym zadaniem było przeprowadzenie testów innowacyjnego preparatu SinStop – naturalnego środka na bazie związków krzemu.
Eksperyment realizowano dwuetapowo w obrębie śluz Sławęcice i Rudziniec na Kanale Gliwickim. W pierwszym etapie przetestowano 12 wariantów technologicznych, w skali pół-technicznej, wraz z powtórzeniami i próbą kontrolną – łącznie analizy prowadzono na 22 zbiornikach badawczych o objętości 1000 litrów. W drugim etapie określono skuteczność wytypowanych wariantów w warunkach operacyjnych. W tym celu zalano dwie śluzy Kanału Gliwickiego – w jednej zastosowano technologię SinStop, druga stanowiła tzw. próbę kontrolną. W trakcie badań oceniano skuteczność działania preparatu w zwalczaniu zakwitu komórek P. parvum, jego wpływ na podstawowe parametry jakościowe wody oraz zdolności do inicjowania rozwoju zooplanktonu. W warunkach operacyjnych dodatkowo sprawdzano wpływ metody na stan populacji ryb w testowanych zbiornikach.
Przeprowadzone badania dały jednoznacznie pozytywne efekty zastosowania metody SinStop. Średnia liczba śniętych ryb w komorze kontrolnej w trakcie eksperymentu osiągała wartość 68,8 dziennie. W próbach, gdzie użyto preparatu udało się zredukować tą wartość aż o 93 proc. Ponadto spośród ryb umieszczonych w pułapkach w obrębie próby badanej nie zaobserwowano żadnego śnięcia. Ze zbiornika odławiano również żywe okazy ryb, które nie wykazywały żadnego negatywnych symptomów – ani behawioralnych, ani zdrowotnych. Niezwykle ważną obserwacją w trakcie eksperymentu był wzrost liczebności zooplanktonu (Rotifera i Entomostraca) oraz larw mięczaków (Mollusca) w wodzie, do której zaaplikowano badany preparat. Organizmy te stanowią wskaźnik dobrostanu wód, co w praktyce oznacza, że opracowana metoda nie tylko przyczynia się do bezpośredniego ograniczanie ryzyka zakwitu, ale także prowadzi do inicjacji procesów autonaprawczych (zjawisk samooczyszczania się środowiska wodnego).
Zarówno w warunkach pół-technicznych, jak i operacyjnych obserwowano znaczącą poprawę fizycznych i chemicznych parametrów wody, połączoną z redukcją liczebności złotej algi. W warunkach operacyjnych już po 3 dniach procesu osiągnięto redukcję populacji P. parvum o 92 proc. w odniesieniu do próby kontrolnej. Zaobserwowany efekt działania preparatu polegał nie tylko na selektywnej redukcji populacji, ale również zapewniał graniczenie jej rozwoju, co w kontekście prewencji zakwitu ma ogromne znaczenie.
Ostatecznym potwierdzeniem skuteczności działania metody był brak obecności toksyn w przesączu wody traktowanej badanym preparatem. Analiza zawartości toksyn na sączkach wykazała natomiast wyraźny wzrost zawartości oznaczanych związków w próbie kontrolnej w odniesieniu do próby badanej, w której to obserwowano jedynie śladowe ilości. W efekcie oznacza to, iż badana metoda przyczyniła się do spadku stężenia toksyn w środowisku próby badanej.
Jak pokazują wyniki badań, zastosowanie preparatu SinStop bezpośrednio ograniczyło rozwój zakwitu wody oraz glonów P. parvum, tym samym chroniąc populację ryb w testowanym zbiorniku, ale również zainicjowało naturalne procesy samooczyszczania wody. Testowana metoda jest bezpiecznym i skutecznym sposobem walki ze śnięciem ryb oraz ogółem zjawisk określanych jako eutrofizacja wody. Brak negatywnych efektów środowiskowych połączony z wysoką skutecznością działania metody sugeruje, że jest to obecnie jedyna dostępna technologia łącząca w sobie szereg opisanych powyżej zalet i nie wywołująca żadnych rozpoznanych negatywnych efektów.
[i] Zespół tworzą: Krzysztof Gliński (prezes zarządu spółki Ecco-Logic), prof. dr hab. Robert Czerniawski (IMGW-PIB, Uniwersytet Szczeciński), prof. dr hab. inż. Małgorzata Kacprzak (Politechnika Warszawska), dr hab. inż. Bogdan Wziątek (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), dr Dariusz Włóka (GreenBack sp. z o.o.), dr Michał Łopata (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), dr hab. Łukasz Sługocki (Uniwersytet Szczeciński) dr Justyna Kobos (Uniwersytet Gdański), laborant Agata Glińska (Ecco Logic), dr inż. Urszula Dmitruk (IMGW- PIB), mgr Weronika Głąb (IMGW- PIB), dr inż. Agnieszka Jancewicz (IMGW- PIB), inż. Michał Mierzejewski (IMGW- PIB), Marianna Narkiewicz (IMGW- PIB), dr Urszula Stawiecka (IMGW- PIB), dr hab. Paweł Wilk, prof. IMGW (IMGW- PIB), dr hab. Paulina Orlińska-Woźniak, prof. IMGW (IMGW- PIB).
