Dlaczego IMGW wykorzystuje do swoich analiz dane pochodzące tylko ze stacji będących częścią sieci Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej, czy pomiary z innych punktów obserwacyjnych mogą spełniać wyśrubowane kryteria WMO, i wreszcie, jaki to wszystko ma wpływ na „oficjalność” zmierzonych parametrów?
AUTORZY: Anna Goławska, Jakub Sawicki, Krzysztof Adamik. IMGW-PIB/Centrum Hydrologiczno-Meteorologicznej Sieci Pomiarowo-Obserwacyjnej.
Reprezentatywność stacji meteorologicznych to wymagania, jakie powinny spełniać punkty pomiarowe, aby mierzone na nich dane były jednolite, porównywalne i pewne. Na przykład stacja lotniskowa ma odzwierciedlać warunki panujące w obrębie lotniska, a stacja klimatologiczna powinna reprezentować warunki regionu geograficznego, w którym jest zlokalizowana. Najczęściej jednak stacje meteorologiczne muszą służyć kilku celom, np. związanym z lotnictwem cywilnym, synoptyką czy klimatologią i cele takie narzucają niezwykle rygorystyczne wymogi. Wśród nich znajdziemy m.in.: strefę ochronną dla zabudowań (stacja nie powinna znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie zwartej i wysokiej zabudowy), strefę ochronną dla zwartej roślinności (stacja oddalona od lasów, sadów czy sztucznie nawadnianych upraw), strefę ochronną od terenów antropogenicznych (bezpieczna odległość od dróg, parkingów, sztucznych nawierzchni itp.) czy strefę ochronną od zbiorników wodnych.
Wszystkie te zasady mają na celu umieszczenie czujników w podobnych „warunkach technicznych”, dzięki temu zebrane dane będą ukazywały różnice obszarów, mezoregionów bądź środowisk, a nie różnice wynikające z występowania lokalnych przeszkód, użytego sprzętu czy nieprawidłowych odczytów. Z tego również względu czujniki są serwisowane, wymieniane czy wzorcowane według ściśle określonych instrukcji.
Hydrologiczno-Meteorologiczna Sieć Pomiarowo-Obserwacyjna IMGW-PIB jest ułożona tak, aby monitorować różnorodne tereny naszego kraju w sposób podobny technicznie, z zachowaniem reprezentatywności pomiarowej. Dzięki temu możemy skupić się na weryfikacji i porównywaniu danych, przetwarzać je, wykorzystywać do opracowań, modeli meteorologicznych, prognoz i ostrzeżeń bez obawy, że różnice w nich zawarte będą miały charakter sprzętowy lub inny, niezwiązany z charakterystyką terenu, dla którego pomiary są prowadzone. Dlatego tak ważne jest prowadzenie pomiarów przez punkty serwisowane i zaopatrywane w ten sam sposób, według zasad i przepisów WMO.
Jak w tym kontekście wypadają stacje pomiarowe zakładane przez inne jednostki czy osoby prywatne? Tego rodzaju obiekty mogą mieć cel badawczy, obserwacyjny czy wyłącznie hobbystyczny. Umieszcza się w nich czujniki, które mają różne skale, czasem nie są wzorcowane, sprawdzane i regularnie serwisowane lub jest to robione inaczej niż wymaga WMO. Nie oznacza to jednak, że stacje te mierzą błędnie. Mierzą po prostu w inny sposób. Każda z nich będzie założona w innych warunkach, będzie pracowała na sprzęcie inaczej skalibrowanym (lub nie kalibrowanym) i ustawionym – ktoś może mierzyć temperaturę na wysokości 1 m nad poziomem gruntu, gdzie czasowo będą padać bezpośrednio promienie słoneczne, a ktoś inny na taki pomiar będzie miał „fragment terenu”, na którym umieści czujnik temperatury 20 cm n.p.g., a wokół czasowo będzie występować duża roślinność i przez większość czasu pomiar przebiegnie w zacienieniu. Widzimy już, że będą to dwa kompletnie różnie przeprowadzone pomiary, które będą zafałszowywać informacje o mierzonych parametrach w tych punktach. Różnice będą wynikały z użytego sprzętu i różnych warunków pomiarów.
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Meteorologicznej IMGW-PIB korzysta z danych meteorologicznych innych instytucji na podstawie zawartych porozumień. Dane z tych sieci ujęte są w osobnych zbiorach, oznaczone jako dane zewnętrzne i jako takie są wykorzystywane w celach badawczych. Planowane jest także pozyskiwanie danych ze stacji prywatnych, co pozwoli na zagęszczenie sieci pomiarowej, ale informacje z takich stacji podlegają dodatkowej weryfikacji. Niemniej żadne z zewnętrznych danych nie trafiają do Centralnej Bazy Danych Historycznych IMGW-PIB, której funkcjonowanie określają ściśle przepisy.
